• Kaart
  • Beschrijving
Uit: Het Koningrijk der Nederlanden, voorgesteld in eene reeks beschrijvingen  door J. L. Terwen, 1858 pagina 551 pagina 567
altaren. Het voormalige Kasteel-te-Huissen, de vroegere residentie van hertogin Machteld van Gelder, is ibans ingerigt tot een Klooster van de dominicanerorde. — Van hier wandelen wij over Malburgen, met een pontveer over den Rijn, naar de hoofdstad van Gelderland, het thans zoo bloeijende en schoone Arnhem. Het N. W. gedeelte der provincie Gelderland, dat door den IJssel, de Zuiderzee, de provincie Utrecht en den Rijn wordt ingesloten, draagt den naam van Veluwe (z. bl. 520), eene landstreek, die over het geheel uit eene hooge, zand- en heuvelachtige vlakte bestaat en vooral in het midden op eene halve wildernis gelijkt. Overal ondertusschen, waar de grond door de talrijke ontspringende beken vochtig gemaakt wordt, ziet men verscheidene, soms zeer groote bosschen, aanzienlijke hofsteden, kleine buurten of groote, bloeijende dorpen, door wei-, rogge- en boekweitlanden omringd, en het Z. deel, dat onder den naam van Veluwenzoom zich langs den Rijn en IJssel van Wageningen tot aan Zutphen uitstrekt, is zoo vruchtbaar en uitstekend schoon en schilderachtig, dat men haar reeds in den ouden tijd den fluweelen zoom van het vale kleed der Veluwe noemde. De Veluwe heeft waarschijnlijk haren naam ontleend aan Vaele auwe (vaal, onvruchtbaar land), en wordt onder dezen naam het eerst in 793 vermeld. Zij behoorde toen tot Friesland, kwam later aan de graven van Gelder (wanneer weet-men niet), in 1196 aan Brabant en viel in 13H aan Gelderland terug, waarvan zij het vierde of laatste kwartier werd. Zij wordt gewoonlijk verdeeld in de Over-Veluwe, het N. deel en het minst bekoorlijke (met de gemeenten Doornspijk, Elburg, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Heerde en Oldebroek), de MiddelVeluwe (het O. deel, met Apeldoorn, Epe en Voorst), de Neder-Veluwe (het VV. deel met Barneveld, Ede. Hoevelaken, Nijkerk, Scherpenzeel en Putten), en den Veluwenzoom. die de gem. Arnhem, Brummen, Doorwerth, Rheden, Roozendaal, Rencum en Wageningen omvat, en sedert de i 74r eeuw door de ontginning der heide allengskens is toegenomen. Het getal der bewoners bedraagt thans ruim 125.000, die voor een groot gedeelte van den landbouw en veeteelt leven; vooral worden er zeer veel schapen gevonden. Buitendien bestaan er op de Veluwe eene menigte fabrieken, waaronder een 116 tal papierfabrieken (in het jaar 1740 waren er 168 papiermolens), die met geringe uitzondering door het water der beken worden gedreven, en zulk een stevig en helder wit papier leveren, dat het door het beste engelsche en fransche papier naauwelijks geëvenaard kan
springende beek nu eens schuimend en bruisend, dan eens kalm en stil voortschiet. — De heerlijkheid Doorwerth, op zich zelve met het dorp Heelsum eene gemeente met 360 inw. en 5 papierfabrieken, strekt zich tot aan den Rijn uit, bevat het zeer groote Doorwerthsche Bosch, meestal uit eikenboomen bestaande, en het aanzienlijke kasteel Doorwerth, welks stichting zich in de duistere oudheid verliest. In de 134' eeuw was het eene vrije, van de geldersche graven onafhankelijke heerlijkheid; in 1402 onderwierpen zich echter de heeren aan de leenroerigheid van Gelderland, doch behielden de hooge heerlijkheid en het volle regtsgebied tot in 1795. Het kasteel, dat men langs eene lommerrijke in 1840 aangelegde laan van den utrechtschen straatweg bereiken kan, is nog geheel in den ouden trant, met hooge, dikke muren, ruime ridderzalen, verwulfde kelders, gangen en gevangenissen, die aan de tijden der middeleeuwen herinneren; het wordt geheel door breede grachten omringd, en is in de laatste jaren met aanzienlijke kosten door den tegenwoordigen eigenaar hersteld, waardoor de sporen van verval geheel verdwenen zijn; de vroegere sierlijke toren bestaat echter niet meer. De hoogten en laagten dier uitgebreide plaats leveren den wandelaar eene groote verscheidenheid van verrassende gezigten op; vooral is dit het geval met de Hunne- of Huneschans, eene aanmerkelijke hoogte, op welker plat bovenvlak vroeger eene sterkte was, wier oorsprong geheel onbekend is, maar waarvan nog vele overblijfselen bestaan. Van deze steile hoogte ziet de wandelaar bijna loodregt in den Rijn neder, terwijl de schoone en rijke Betuwe met hare velden en beemden, hare vriendelijke dorpen en talrijke torens aan den voet ligt uitgespreid. Nog prachtiger is echter het uitzigt van het naauwelijks 3 bunders groote Duunoog of Duinoog, dat, aan den rand eener steilte gebouwd en tusschen de doorwerthsche bosschen ingesloten, een der schoonste sieraden in de kroon der geldersche lusthoven is. Van het platte dak eens kleinen, op eenen heuvel gebouwden torens is het vergezigt in der daad allerverrukkelijkst, daar men van hier de geheele Betuwe, van haar begin af, met de in ontelbare kronkelingen voortschietende Rijn en Waal overziet, terwijl aan de achterzijde de blik op de bekoorlijke, met eerwaardige bosschen bedekte heuvels van Doorwerth rust, waaruit de eeuwenheugende muren van het kasteel even te voorschijn komen. Van deze vrij aanzienlijke hoogte daalt men langs bloemrijke terrassen naar beneden, om aan de regterzijde de schoonste zwitsersche partyen te ontmoeten. — Het dorpje

Provincie Gelderland. Gemeente Doorwerth.

 
wapen van Doorwerth 1679 Bunders
350 Inwoners

1867

Bekijk op atlas1868.nl
Bekijk op atlasenkaart.nl
Gemeentegeschiedenis
  • Spoorweg
  • Straat- en Kunstweg
  • Gewone weg
  • Dijk en kade
  • Voetpad
  • Kerk
  • Molen
Vierde uur gaans
0
 
¼
Nederl. Ellen
0
 
500