• Kaart
  • Beschrijving
Uit: Het Koningrijk der Nederlanden, voorgesteld in eene reeks beschrijvingen  door J. L. Terwen, 1858 pagina 551 pagina 571
altaren. Het voormalige Kasteel-te-Huissen, de vroegere residentie van hertogin Machteld van Gelder, is ibans ingerigt tot een Klooster van de dominicanerorde. — Van hier wandelen wij over Malburgen, met een pontveer over den Rijn, naar de hoofdstad van Gelderland, het thans zoo bloeijende en schoone Arnhem. Het N. W. gedeelte der provincie Gelderland, dat door den IJssel, de Zuiderzee, de provincie Utrecht en den Rijn wordt ingesloten, draagt den naam van Veluwe (z. bl. 520), eene landstreek, die over het geheel uit eene hooge, zand- en heuvelachtige vlakte bestaat en vooral in het midden op eene halve wildernis gelijkt. Overal ondertusschen, waar de grond door de talrijke ontspringende beken vochtig gemaakt wordt, ziet men verscheidene, soms zeer groote bosschen, aanzienlijke hofsteden, kleine buurten of groote, bloeijende dorpen, door wei-, rogge- en boekweitlanden omringd, en het Z. deel, dat onder den naam van Veluwenzoom zich langs den Rijn en IJssel van Wageningen tot aan Zutphen uitstrekt, is zoo vruchtbaar en uitstekend schoon en schilderachtig, dat men haar reeds in den ouden tijd den fluweelen zoom van het vale kleed der Veluwe noemde. De Veluwe heeft waarschijnlijk haren naam ontleend aan Vaele auwe (vaal, onvruchtbaar land), en wordt onder dezen naam het eerst in 793 vermeld. Zij behoorde toen tot Friesland, kwam later aan de graven van Gelder (wanneer weet-men niet), in 1196 aan Brabant en viel in 13H aan Gelderland terug, waarvan zij het vierde of laatste kwartier werd. Zij wordt gewoonlijk verdeeld in de Over-Veluwe, het N. deel en het minst bekoorlijke (met de gemeenten Doornspijk, Elburg, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Heerde en Oldebroek), de MiddelVeluwe (het O. deel, met Apeldoorn, Epe en Voorst), de Neder-Veluwe (het VV. deel met Barneveld, Ede. Hoevelaken, Nijkerk, Scherpenzeel en Putten), en den Veluwenzoom. die de gem. Arnhem, Brummen, Doorwerth, Rheden, Roozendaal, Rencum en Wageningen omvat, en sedert de i 74r eeuw door de ontginning der heide allengskens is toegenomen. Het getal der bewoners bedraagt thans ruim 125.000, die voor een groot gedeelte van den landbouw en veeteelt leven; vooral worden er zeer veel schapen gevonden. Buitendien bestaan er op de Veluwe eene menigte fabrieken, waaronder een 116 tal papierfabrieken (in het jaar 1740 waren er 168 papiermolens), die met geringe uitzondering door het water der beken worden gedreven, en zulk een stevig en helder wit papier leveren, dat het door het beste engelsche en fransche papier naauwelijks geëvenaard kan
en eene Herv. Kerk, met toren, maar zonder orgel; — Garderen, 3 uren N. O. van Barneveld en bij denzelfden straatweg, met 800 inw., die meest van bijenteelt bestaan, en met eene Herv. Kerk, van eenen vrij hoogen en dikken toren voorzien. In de nabijheid van dit dorp ligt onder de gem. Apeldoorn het Uddelermeer (z. lager), en aan den straatweg het gehucht Milligen, waar sedert eenigen tijd jaarlijksche wapenoefeningen van aldaar gekampeerde troepen plaats hebben, en eerlang een geretrancheerd legerkamp zal gevestigd zijn, zijnde eenige daartoe noodige inrigtingen reeds in aanbouw; — eindelijk het dorp Kootwijk (300 inw.), met eene Herv. Kerk, de gehuchten Garderschebroek, Stroe, Essen, Kootwijkerbroek, enz. — W. van de gem. Barneveld, op de grenzen van Utrecht en aan 3 zijden door deze provincie ingesloten, ligt de gem. en het dorp Scherpenzeel, 2 uren Z. W. van Amersfoort, tusschen de door ons vroeger bezochte dorpen Woudenberg en Renswoude (z. bl. 146), aan den straatweg van Utrecht en Amersfoort op Arnhem; het is een fraai, digt aaneen gebouwd, in de lengte uitgestrekt dorp, met ongeveer 1.300 inw., waarvan 1.200 in de kom, met eenige weverijen en wolkammerijen, en met eene aanzienlijke, fraaije Herv. Kerk, voorzien van een orgel en eenen hoogen toren met 3 klokken, en versierd met eene schoone graftombe voor Johannes, heer van Scherpenzeel water omringd is, waarover eene vaste steenen brug ligt. — Noordelijker, wederom juist op de grenzen, ligt Hoevelaken, { uur O. van Amersfoort en 1| uur Z. van Nijkerk, met 750 inw. en eene oude Herv. Kerk, met toren, maar zonder orgel; er staat hier een aanzienlijk, zeer schoon adellijk huis, het Huis-te-Hoevelakeii, met aangename beplantingen, lanen en waterpartijen omringd; dit kasteel werd in 1410 door de Hollanders in brand gestoken, maar in het begin der vorige eeuw aanmerkelijk hersteld en verbeterd. De N. westelijke hoek der Neder-Veluwe wordt ingenomen door de gemeente Nijkerk, die ten N. van die van Barneveld ligt, en aan de noordzijde door de Zuiderzee begrensd wordt. Zij bevat de opene stad Nijkerk en eenige onderhoorige buurten, met eene bevolking van 7.400 inw., waarvan ruim 4.000 inde stad zelve gevestigd zijn; daaronder behooren 6.300 herv., 800 R. kath., 15 luth. en remons., 33 chr. afgescheidenen en 195 Israëlieten. De bestaanmiddelen zijn voornamelijk: landbouw, tabaksplanterij, veeteelt, handel in tabak, koren, honig, brandhout, enz., en men vindt er eene tabaksspin72'

Provincie Gelderland. Kadastrale Gemeente Garderen.

 
wapen van Barneveld
Gem. Barneveld (no. 2) wapen van Garderen
17606 Bunders
6050 Inwoners

1866

Bekijk op atlas1868.nl
Bekijk op atlasenkaart.nl
Gemeentegeschiedenis
  • Spoorweg
  • Straat- en Kunstweg
  • Gewone weg
  • Dijk en kade
  • Voetpad
  • Kerk
  • Molen
Vierde uur gaans
0
 
¼
Nederl. Ellen
0
 
500