ingesloten. Hij maakte oudtijds een gedeelte uit van het graafschap Teisterbant, en bevat bijna 20.000 inw., die meestal van landbouw leven en vooral veel kersen aankweeken. In de jaren 1799 en 1809 werd de geheele waard bij het doorbreken der dijken overstroomd, waardoor vooral aan de dorpen bij den Waaldijk ontzettende schade werd toegebragt. — Op de uiterste westelijke punt van den waard ligt, op slechts } uurs afstands van Gorinchem, aan den Waaldijk, het dorp Dalem, gesticht door Jan V, heer van Arkel, die in 1077 op zijne reis naar Rhodus stierf. Het bevat ruim 400 inw., en heeft eene kleine, doch fraaije Herv. Kerk met toren en orgel, en eene zeer fraaije pastorie. Er is eene zware dubbele sluis, benevens 3 overlaten in den Waaldijk. Gedurende de belegeringen van Gorinchem in 1795 en in 1813 en 1814 heeft dit dorp veel geleden; zelfs werd het in 1813 door de Franscben gedeeltelijk afgebrand. —Dalem behoort tot de gem. Vuren- en- Dalem, liggende Vuren 1 uur O. van Gorinchem, mede aan den Waaldijk; dit dorp heeft 1.050 inw., en eene nette, in 1826 nieuw gebouwde Herv. Kerk, met een goed orgel en een houten klokturentje; er is voorts 1 steenoven en 1 groote glasfabr.. die te zamen een 1001a! werklieden bezig houden. In het dorp zelf staat het tamelijk fraaije Huis-te-V uren, door tuin en bosch omringd, en \ uur westwaarts ligt op den dijk eene ronde aarden redoute, met eenen hoogen bomvrijen toren, in 1848 en 1849 gebouwd. Deze gem. grenst O. aan Herwijnen, met 1.900 inw., waarvan 430 in de kom van het dorp, dat reeds in 850 bekend was; er is eene in 1823 gebouwde Herv. Kerk. met houten toren en orgel, eene Kerk voor de chr. afgescheidenen in een woonhuis, 2 dubbele steenovens, en het adellijke huis Wadenstein, het eenige der hier vroeger bestaande 4 kasteelen. dat nog in wezen is; even als Vuren is ook dit dorp in 1809 zeer door den watervloed geteisterd. — Hellouw, meer O., bevat slechts 540 inw., waarvan 190 in het kleine dorp, hetwelk eene kleine Herv. Kerk heeft, die in 1823 gesticht is op de grondslagen der oude kerk, welke in 1674 door den hevigen storm instortte. Het oude adellijke Huis-te-Hellouw werd bij de doorbraak van 1709 vernield, en in eene wiel veranderd, waarin nog de grondslagen van het oude huis aanwezig zijn; nabij deze wiel is later een Huis voor den tegenwoordigen eigenaar der heerlijkheid gebouwd. — Haaften, met 980 inw., 1 steenbakkerij, 1 Herv. Kerk en 2 fraaije landhuizen, ligt mede aan den Waaldijk, even als Tuil (420 inw.), tegenover Zalt-Bommel, welk dorp reeds in de 9de eeuw bekend was,