gen, eene stad bouwen, welk plan evenwel niet tot uitvoering kwam; nogtans werden er in 1572 weder 2 kleine schansen aangelegd. Tijdens de onlusten in 1696 en 1697 tusschen de stad Groningen en de Ommelanden, werd Delfzijl door Coehoorn versterkt en in den tegenwoordigen staat gebragt. Hare vestingwerken bestaan hoofdzakelijk uit de nog aanwezige oude Schans, die voor citadel dienen kan, uit 5 bastions en het havenfort, terwijt de Franschen er aan den kant van het Diep nog een zeer sterk blokhuis bouwden. Aan de overzijde der haven ligt nog het hoornwerk Kostverloren, dienende om de brug te dekken, waarover men van de stad naar Farmsum gaat. — Gedurende de Saksische beroeringen werd de schans verscheidene malen genomen en hernomen; Rennenberg maakte er zich in 1 580 na eene belegering van 3 weken meester van; maar prins Maurits bragt haar in 1591 weder aan de zijde der Staten, zonder dat het aan Verdugo 3 jaren later gelukken mogt haar te bemagtigen. Bij de omwenteling van 1813 bleef de vesting het langst in deze provincie door de Franschen bezet, en werd zij gedurende 6 md. door de landlieden en burgers van Groningen ingesloten; wel deed de fransche bezetting herhaalde uitvallen, waarbij het plattc land veel te lijden had, doch die werden met de grootste dapperheid teruggeslagen. Eindelijk ging op den 23\" Mei 1814 de plaats bij verdrag over. Delfzijl zelf heeft ruim 1.800 inw.; maar de gem. met de onderhoorige dorpen telt eene bevolking van ruim 4.800 zielen, die hun bestaan meest in den landbouw, de veeteelt en de scheepvaart vinden; het grootste gedeelte is protestantsch; zoo zijn in de vesting 1.400 herv., 190 chr. afgescheidenen, 150 R. kath. en 100 Israël. Het fabriekwezen is er niet zeer uitgebreid; men vindt er slechts 2 scheepstimmerwerven, eene touwslagerij, 1 houtzaagmolen, 1 steenbakkerij en 2 kalkbranderijen, nog eenige molens, enz.; het garnizoen bedraagt gewoonlijk 70 man. De vesting heeft voorts 3 poorten en eene redelijk ruime haven, die voorheen voor de beste van ons vaderland gehouden werd, doch thans veel verminderd is; zij ligt aan de zuidzijde. In het jaar 1665 liep admiraal de Ruiter met de geheele Westindische vloot en 5 genomen engelsche schepen in deze haven binnen en vond er eene veilige en ruime ligplaats, waar hij den rijken buit ontschepen kon, om dien van daar verder naar Holland te laten vervoeren; en nog in 1837 overwinterden niet minder dan 16 zeeschepen, waaronder vrij zware, te dezer