GRONINGEN

  De tegenwoordige provincie Groningen, de noordoostelijkste van ons koningrijk, is zamengesteld uit onderscheidene meer of min op zich zelven staande landschappen, op verschillende tijden en wijzen vereenigd, en wel 1° uit het vroegere gewest Stad en Lande, bevattende: de stad Groningen met het Gooregt; de Ommelanden, verdeeld in Hunsingo, Fivelingo en het Westerkwartier; het Oldambt; en 2° uit Westerwolde, hetwelk vroeger tot de Generaliteitslanden behoorde. Zij grenst ten N. aan de Noordzee, ten W. aan Friesland, 'ten Z. aan Drenthe en ten O. aan O. Friesland en Munsterland, beiden tot het koningrijk Hannover behoorende. De grootste lengte van W. naar O. bedraagt 15 en de grootste breedte van N. tot Z. 11 uren, hoewel deze op sommige plaatsen slechts 5 uren bedraagt. De geheele oppervlakte bedraagt 27 vierk. mijlen of 228.844 bunders, en de bevolking was op 1 jan. 1860 208.096 inw., zijnde 5.488 op 1 vierk. mijl. De inwoners van Groningen, vooral die van het noordelijk en oostelijk gedeelte, zijn niet alleen van dezelfde afstamming als de naburige Friezen, maar ook de geschiedenis van dit landschap komt in vele opzigten met die van Friesland overeen. Even als de Westerlauwersche Friezen, verzetteden hunne vrijheidlievende stamgenooten ten Oosten der Lauwers, welk watertje voorheen Friesland van Groningen scheidde, zich met gelijke hardnekkigheid tegen alle vreemde dwingelandij, en werden zij tot in het begin der Hde eeuw door hunne eigene regenten bestuurd, die alleen 's keizers oppermagt erkenden, zonder aan schattingen onderworpen te zijn. In het jaar 1040 schonk keizer Hendrik III het zuidelijk gedeelte of het toen tot Drenthe behoorende Gooregt aan de kerk te Utrecht, en sedert dit tijdstip zochten de bisschoppen hun voorgewend eigendomsregt over de stad, te doen gelden, ofschoon de stedelingen zich daartegen krachtig bleven aankanten. Gedurende de twisten tusschen