een groot gedeelte van het tegenwoordige Belgie, zijnde het in 4 graafschappen verdeeld. In het jaar 1086 nam Hendrik IV, graaf van Brussel en Leuven, den titel aan van graaf en beschermer van het land van Brabant, en zijn broeder en opvolger, Godevaart I, verkreeg van keizer Hendrik IV de waardigheid van hertog van Neder-Lotharingen, by welke gelegenheid hij hertog van Brabant genoemd werd. Sedert dien tijd is Brabant, het aanzienlijkste landschap der Nederlanden, een hertogdom gebleven, en had het de eerste stem en de eerste plaats in de algemeene staten-vergaderingen. Gedurende den oorlog tegen de Spanjaarden maakten zich de vereenigde gewesten van een groot gedeelte der tegenwoordige provincie meester, hetwelk hun bij den munsterschen vrede in 1648 door den spaanschen koning in vollen eigendom werd afgestaan, en toen den naam van Staats-Brabant verkreeg, bestaande uit de meijerij van 's Hertogenbosch, de baronie van Breda, het markgraafschap van Bergen op Zoom, de heerlijkheden Steenbergen, Willemstad en Prinsenland, het land van Cuyk, Peelland, Kempenland, enz.
  De straatweg leidt ons van Tholen het eerst over het dorp Halsteren naar het 1 uur verwijderde Bergen-op-Zoom, de hoofdplaats van het vroegere markgraafschap van dien naam, dat eenmaal een deel uitmaakte van de baronie van Breda en dus ook van het graafschap Strijen (z. bl. 341). Het werd in 1287 van het land van Breda afgescheiden, en door keizer Karel V in 1533 tot een markgraafschap verheven, hetwelk na verscheidene wisselingen in het keurvorstelijk huis van Paltz-Beijeren overging en in 1795 door de omwenteling vernietigd werd. Beroemd in onze geschiedenis is Jan van Glimes, markgraaf van Bergen, die met Montigny in 1567 naar Spanje ging, om den koning tot zachtere maatregelen te bewegen, doch aldaar waarschijnlijk door vergift werd omgebragt.
  De stad Bergen-op-Zoom, tot welker gebied ook de zoogenaamde Poortvrij-landstreek behoort, die zich Z. en O. tot op 1 uurafstands van de stad uitstrekt, heeft haren naam te danken aan eenige heuveltjes, waarop zij gebouwd is, en aan de landstreek, die in oude brieven den Zoom genoemd wordt. Zij is zeer oud, want reeds in 422 wordt de burg der plaats in de Saalfrankische wetten vermeld. Zij behoorde tot de erfgoederen van St. Geertruida, dochter van Pepijn van Landen, die hier aan de Schelde eene kleine kapel stichtte, bij eene zoetwaterbron, die om haar goed en gezond water beroemd werd. De kapel werd in 1631 hersteld en in 1747 vernield, doch de bron