• Kaart
  • Beschrijving
Uit: Het Koningrijk der Nederlanden, voorgesteld in eene reeks beschrijvingen  door J. L. Terwen, 1858 pagina 443 pagina 450
de gemeenschap met Dordrecht en Rotterdam wordt door eene stoomboot onderhouden. De stad heeft voorts 2 poorten, de Koepoort en de Waterpoort, welke laatste op de Donge uitloopt, waarover in 1844 eene vaste houten brug met ophaalbrug gelegd is. Het voornaamste gebouw is de Herv. Kerk, aan de oostzijde der fraaije en ruime Markt; het is een groot kruisgebouw, kort na het jaar 1420 gesticht, en van eenen zwaren stompen Ioren met onderscheidene klokken voorzien; maar het orgel werd bij het bombardement van 1795 zoo beschadigd, dat het geheel onbruikbaar werd. In 1816 werd dit deerlijk vervallen gebouw door eenen muur in tweeën gescheiden, waarvan het westelijke deel tot eene nette kerk ingerigt werd. In de andere helft is sedert 1846 een marmeren praalgraf voorden luitenant-admiraal Zoutman (-J-1793), bestaande uit eene antieke tombe, die op het voetstuk eenen lauwerkrans vertoont. Ook de dichteres de Lannoy is in deze kerk begraven. bouwd, zal weldra door een fraai tempelgebouw vervangen zijn. — Het Stadhuis, op de Markt, is niet groot en tusschen andere huizen in gebouwd, maar de voorgevel heeft een fraai balcon en eene pui, welke met het beeld der geregtigheid prijkt. — Voorts heeft men de Kazerne, het Arsenaal, merkwaardig door het fraaije beeldhouwwerk aan de voor- en achterdeuren, de fraaije Hoofdwacht, allen op de Markt, het Groot-Hospitaal, een bomvrij Kruidmagazijn, dat 100.000 pond kruid kan bevatten, de Garnizoensbakkerij, het Weeshuis, op de Markt, waarachter eene nieuwe Stadsschool, en dat een hoog spits torentje met uurwijzer en slagwerk heeft; het zeer fraaije Oud e-Mannen -enVrouwenhuis, aan den Wal, enz. Wanneer wij den straatweg van Breda op Utrecht, en die over Geertruidenberg loopt, noordwaarts volgen, komen wij digt bij laatstgenoemde stad aan de Oude Maas of het Oude Maasje, die, bij Hedikhuizen in het land van Heusden uit de Maas vloeijende en zich bij Geertruidenberg in den Biesbosch ontlastende, nog den vroegeren loop der rivier de Maas aanwijst. De landstreek bij en ten N. van dit riviertje was oudtijds bekend onder den naam van het Land van Altena (Holthena, misschien van holt, hout) en het Land van Heusden, en is zeer vruchtbaar, zoo dat de grond er allerlei soorten van koren en vruchten, vlas, hennip, enz. voortbrengt. Oudtijds behoorde het Land van Altena tot het graafschap Teisterband, later kwam onder Willem III, in 1332, de oppermagt der heerlijkheid aan het graafschap Holland,
300 inw.; er is eene R. K. Kerk, waarin een fraai praalgraf van een der vorige heeren. Merkwaardig is het, dat deze plaats voorheen eene hooge en onafhankelijke grondheerlijkheid was, die door keizer Ferdinand III tot rijksgraafschap was verheven, en tot in 1795 aan het huis Montmorency behoorde; eerst in 1800 is zij met Nederland vereenigd. Er stond vroeger een zwaar en groot kasteel, dat tot in 1794 nog gedeeltelijk bewoond werd, maar waarvan nu nog slechts eenig puin overig is. Ten Z. der gemeente ligt Vlijmen, 1¼ uurs van 's Hertogenbosch, en het laatste dorp der zoogenaamde Langstraat of Langestraat.
  De Langstraat is eene verzameling van welvarende dorpen, die tusschen Geertruidenberg en 's Bosch grootendeels in eene onafgebrokene rij aan elkander liggen, en te zamen wel 20.000 inw. bevatten. Deze dorpen zijn van het O. naar het W. gerekend: Vlijmen, Nieuwkuik-en-Onzenoort, Drunen, Baardwijk, Waalwijk, Besoyen, Capelle, Waspik, en Raamsdonk. terwijl ook Sprang en 's Gravenmoer, hoewel een weinig zuidelijker liggende, nog tot de Langstraat gerekend worden. Er wordt in deze streek zeer veel en schoon hooi gewonnen, en de langstraatsche schoenen zijn door geheel Nederland bekend.
  Vlijmen, aan den straatweg van Waalwijk op 's Bosch, is een groot dorp, waarvan de huizen, onder welke aanzienlijke woningen en boerderijen, zeer uit elkander verspreid liggen, zoo dat de eigentlijke kom slechts uit 6 huizen bestaat. Het bevat omtrent 2.600 inw., die meestal van landbouw en het kweeken van hop en groenten bestaan, en 2 kerken, eene R. K. en eene Herv.. zijnde de laatste een goed en groot gebouw, voorzien van orgel en toren met eene hooge spits en uurwerk; in 1746 brandde dit dorp bijna geheel af. en ook van het water had het soms veel te lijden. — Nieuwkuik, 2 uren van 's Bosch, met het gehucht Onzenoort, heeft ruim 1.220 inw., die meest van de graanteelt leven; dit dorp behoorde vroeger niet onder Brabant, maar onder het Land van Luik, en maakte eene aanzienlijke heerlijkheid op zich zelf uit; het brandde in 1746 te gelijk met Onzenoort en Vlijmen af; de R. K. Kerk is klein. In het kleine Onzenoort staat een oud, fraai kasteel, door schoonen aanleg en wandelingen omringd. — Drunen met verscheidene gehuchten, telt ruim 2.000 inw., levende van landbouw en handel; het is luchtig gebouwd, heeft hier en daar goede huizen, een goed Raadhuis, en eene R. K. en eene Herv. Kerk, welke laatste zeer oud, maar het overblijfsel van eene veel grootere kruiskerk is, die bij den watervloed van 1421

Provincie Noordbrabant. Gemeente Nieuwkuik c.a..

 
wapen van Nieuwkuik c.a. 411 Bunders
1200 Inwoners

1868

Bekijk op atlas1868.nl
Bekijk op atlasenkaart.nl
Gemeentegeschiedenis
  • Spoorweg
  • Straat- en Kunstweg
  • Gewone weg
  • Dijk en kade
  • Voetpad
  • Kerk
  • Molen
Vierde uur gaans
0
 
¼
Nederl. Ellen
0
 
500