Kerk met een hoogen spitsen toren heeft, en reeds in 726 genoemd wordt, begeven wij ons oostwaarts naar het vlek Oirschot, 4 uren Z. O. van Tilburg en 4 uren Z. van 's Bosch. Dit groote en schoone vlek, waar reeds in 806 St. Odulphus pastoor was, is het fraaiste oord en de hoofdplaats van Kempenland. Het strekt zich zeer ver uit, doch is bij het Marktveld, in de kom, die ook wel het Kerkhof genoemd wordt en waarop verscheidene straten uitloopen, vrij digt bebouwd. Het vlek zelf bevat bijna 2.000 inw., maar de geheele gemeente, waartoe verscheidene omliggende gehuchten geteld worden, heeft eene bevolking van 4.100 zielen, die van landbouw, het linnenweven, het maken van klompen, de 8 groote jaarmarkten en de druk bezochte weekmarkt bestaan. Ook vindt men er, behalve eenige klompen- en stoelenmakerijen, 3 brouwerijen, 1 mouterij, 5 staat een oude lindeboom en een schoon Raadhuis, met eene hooge pui, aan beide zijden van den ingang met steenen trappen. Veel grooter en prachtiger is echter de jR. K. Kerk, ontwijfelbaar het prachtigste gebouw, dat men in geheel Nederland ten platte lande vindt; zij rust op 2 rijen pilaren, bezit 5 altaren, vele schoone schilderijen, een uitmuntend orgel, eene fraaije doopvont, op 4 leeuwen rustende, een koor met kunstig gebeitelde zitplaatsen, eenen bezienswaardigen predikstoel, en eenen zeer sierlijken en zeer hoogen toren met 3 omgangen, die op den toren der Groote Kerk te Rotterdam gelijkt, en waarop voorheen eene hooge spits prijkte; op het midden der kerk staat nog een klein, fraai torentje, als eene lantaarn gebouwd. De stichting van dit kerkgebouw had plaats omstreeks het midden der 15** eeuw, en zij bezat oudtijds een kapittel van 11 kanunniken. In 1800 keerde zij aan de katholieken terug, die haar in den luisterrijken staat hersteld hebben, waarin men haar tegenwoordig ziet; vroeger prijkte zij met de sierlijke graftombe der Merode's. Oirschot bevat bovendien nog: eene Herv. Kerk, een klein gebouw van duifsteen, dat oudtijds de Lieve-Vrouwe-Kapel was en waarschijnlijk een der oudste gebouwen van het rijk is; zij heeft een orgel en een spits torentje; de Kapel van den heiligen Eik. eene nette Synagoge, een Klooster der Franciscaner nonnen met eene zeer nette kerk. in 1797 gesticht, 2 Oudemannenhuizen, een Gasthuis, 2 groote kost- en 2 andere scholen, enz. In de nabijheid, 20 min. O. van het vlek, ziet men op een eilandje in de Beerze een statig kasteel, Bijsterveld, of het Kasteel te Oirschot genaamd.

De schrale en zanderige landstreek, die zich ten Z. en Z. O. van Hilvarenbeek en Oirschot tot aan de belgische grenzen uitstrekt, bevat vele minder merkwaardige, soms onaanzienlijke dorpen en gehuchten, waarvan wij alleen de voornaamsten zullen noemen. Daartoe behooren: Oostel-, Middel- en Westelbeers, aan de Groote en Kleine Beerze, die zich digt bij Oirschot vereenigen en in de Dommel uitloopen; de gem. telt thans 1.060 inw.; — Hooge- en Lage-Mierde en Hulsel (1.460 inw.), Bladel, oudtijds Bladella, een der vroegst bekende van Brabant, met Netersel (1.400 inw.); Reusel (1.070 inw.), met eene oude, zeer groote, aanzienlijke R. K. Kerk. Voorts Hapert, Hoogeloon en Casteren (1.400 inw.), Vessem, Wintelre en Knegsel (1.200 inw.), Oerle, vroeger een aanzienlijk vlek (650 inw.), Duizel en Steensel (600 inw.), Eersel (1.100 inw.), zeer oud en vroeger zeer aanzienlijk en welvarend, Bergeijk (met gehuchten en 1.800 inw.), met 2 R. K. Kerken, en Luyksgestel, ½ uur van de grenzen, (800 inw.), 4 uren Z. W. van Eindhoven.
  Ten Z. van laatstgenoemde stad liggen de kleine dorpen Riethoven (690 inw.), Westerhoven (560 inw.), Dommelen, aan de Dommel, (370 inw.), Valkenswaard (met gehuchten 1.200 inw.), een fraai dorp, met 420 inw. in de kom, 5 leerlooyerijen, 2 bierbrouwerijen, 2 lijmziederijen, 2 oliemolens en 1 watermolen. Het was vroeger vermaard om de talrijke valkeniers, die uit alle oorden van Europa er hun verblijf hielden, en door hunne groote verteringen en valkenjagten veel tot welvaart der plaats bijdroegen; het dorp heeft een groot, met boomen beplant en digt met huizen bebouwd marktplein, en eene schoone kerk, zonder orgel, maar met eenen hoogen toren; het ligt 2 uren Z. van Eindhoven. Zuidwaarts aan de grenzen vinden wij Borkel en Schaft (500 inw.), en oostwaarts van deze gemeente, Soerendonk, Sterksel en Gastel (900 inw.), Maarheeze (680 inw.), en Budel (met verscheidene gehuchten en 2.300 inw.), alle 5 in den Z. oostelijksten hoek der provincie en aan belgisch Limburg grenzende; het laatste dorp, 4½ Z. ten O. van Eindhoven, was reeds in 779 bekend en is eene vrij aangename, geregeld gebouwde plaats; er is eene middelmatig ruime gothische kerk, die op pilaren rust en eenen dikken toren heeft — Meer ten N. vindt men Leende, 2½ uur Z. van Eindhoven, vroeger zeer welvarend en nog met 1.500 inw., die van landbouw, veeteelt, het bijenhouden en het spinnen en weven bestaan; er wordt ook handel gedreven in kant, en er zijn 2 bierbrouwerijen, en eene fraaije R. K. Kruiskerk, in 1474 gebouwd,