ter te zetten, maar door de inwoners van Gramsbergen doorgestoken. Bij het gehucht Ane. tegenover Gramsbergen en sedert 1859 met eene brug daarmede verbonden, begint het kanaal de Dedemsvaart. Dit kanaal komt te dezer plaatse uit de Vecht, wier water door beweegbare stuwen op peil wordt gehouden; het is omtrent 1\ uur lang en aan den waterspiegel 14 el breed, loopt in eene westelijke rigting, heeft 7 sluizen en vereenigt zich te Hasselt door eene kapitale keersluis met het Zwarte Water. Het werd sedert 1809 aangelegd door Willem Jan baron van Dedem, met het doel om de uitgebreide hooge veenen in dit gedeelte van Overijssel af te graven en den ondergrond in eenen winstgevenden bodem te herscheppen, welk doel aanvankelijk volkomen bereikt is; want waar in het begin dezer eeuw niets dan dorre, bijna ongenaakbare heidevelden gevonden werden, daar ziet men thans overal langs het kanaal goede, meestal van steen gebouwde huizen, en zijn de gronden, die vroeger bijna niets waardig waren, tot zeer hooge prijzen gerezen. Zeer groot is dan ook het aantal turfschepen, die 's jaarlijks dit kanaal bevaren, en dit zal nog vermeerderen, wanneer al de zijwijken zullen voltooid zijn. In den laatsten tijd is het kanaal van Gramsbergen ook naar Koevorden voortgezet, van waar een nieuw kanaal langs Schoonebeek tot in de Eems bij Meppen loopt. — Zoo is ook 1 uur ten N. van Ommen, te midden der vroeger onafzienbare moerassen, eene veenkolonie, de Dedemsvaart, ontstaan, die thans een aangenaam dorp is met 3.000 inw.. die veelal van de veenderij, de ontginning der ondergronden en velerlei industrie leven, en ook eenige fabrieken hebben (scheepmakerijen, smederijen, 1 brouwerij, 2 kalkbranderijen, 1 jeneverstokerij. 2 korenmolens). Er is tevens eene zeer doelmatig ingerigte, in 1834 gebouwde Herv. Kerk, op wier midden een fraai torentje prijkt, alsmede eene R. K. Kerk, in 1818 gesticht, maar in 1831 vergroot. — Het dorp behoort tot de gem. Avereest of Overeest, waarvan de hoofdplaats aan de beek de Reest, die hier Drenthe van Overijssel scheidt, 5 uren N. O. van Zwolle, en 2! uur N. N. W. van Ommen verwijderd is, en met nog onderscheidene buurschappen ruim 6.000 inw. bevat, welke voornamelijk van veeteelt en landbouw bestaan; zij heeft 2 Herv. en 1 R. K. Kerk, en sedert 1859 een net ijzeren monument ter nagedachtenis van den stichter der Dedemsvaart. — Zij grenst W. aan die van Staphorst, eene lage streek lands met nog vele heidevelden, veengronden moerassen, maar ook met gras- en goede bouwlanden, en met 4.300 inw. Het dorp (380 inw. in de kom) ligt 3 uren N. O. van

Zwolle en | uur Z. van Meppel, gedeeltelijk aan den straatweg van Zwolle op Leeuwarden, sedert welks aanleg de plaats een netter en beter aanzien verkregen heeft; in het begin dezer eeuw hadden hier de meeste huizen nog geene schoorsteenen. Er is eene kleine kerk voor de chr. afgescheidenen en eene Herv. Kerk, die sedert hare eerste bouwing 3 maal verplaatst is, en eenen toren met 2 helder klinkende klokken heeft, waarvan de eene in 1290 gegoten werd. Totdegem. behooren, behalve een 7 tal buurschappen en 5 groote landhoeven, de dorpen IJ horst, op de grenzen van Drenthe, aan de Reest, eene welvarende, oude, zeer verstrooid liggende plaats, met 340 inw. en eene in 1823 nieuw gebouwde, fraaije Herv. Kerk, zonder toren, — en Rouveen, 2| uur N. O. van Zwolle, mede aan den straatweg, met 1.500 inw. en onmiddellijk aan Staphorst aansluitende; het heeft eene Herv. Kerk, met eenen toren, waarin slaguurwerk en 2 klokken, en eene kleine kerk voor de chr. afgescheidenen. De geheele omtrek der beide dorpen kon vroeger onder water gezet worden, en bij den grooten watervloed van 1825 stond het water te Rouveen tot aan de daken der huizen. — Hetzelfde was het geval te Nieuw-Leusen. Z. van Staphorst, aan de overzijde der Dedemsvaart, waar toen insgelijks veel vee verdronk. Dit thans vrij aangename dorp, dat eene Herv. Kerk met eenen spitsen toren, maar zonder orgel heeft, is eerst na 1635 opgekomen en zijnen oorsprong aan de nabij gelegene veenen verschuldigd; er zijn 450 inw. in de kom, maar de gem. bevat in het dorp en 3 gehuchten er 1.800. — Wederom Z. van deze gemeente ligt die van Dalfsen, zamen gesteld uit het dorp van dien naam, een 10 tal buurschappen, eenige adellijke havezathen en verscheidene groote buitengoederen, te zamen 5.090 inw. bevattende, die van den landbouw en de schipperij leven. Het schoone, welvarende en volkrijke dorp Dalfsen ligt 2{ uur O. van Zwolle, aan den regteroever der Vecht, waarover hier in 1836 eene brug gelegd is, en bevat in de kom meer dan 1.300 inw. Hot bezit eene der grootste en fraaiste Herv. dorpskerken van deze provincie, prijkende met een orgel en de schoone marmeren graftombe der oude graven van Rechteren; zij had voorheen eenen zworen en sterk gebouwden toren, die gedeeltelijk is afgebrand; maar het overblijfsel toont nog eene keurige bouworde, en draagt alle kenmerken van boogen ouderdom. Ten Z. O. van het dorp staat het adellijk Huis-te-Rechteren, oudtijds een zeer sterk kasteel, welks eigenaars de rol van roofridders speelden en aan dc Zwollenaars groot nadeel toebragten, waarom dezen het in 1483 innamen. Ook in den spaan-