vindt men daar een merkwaardig Badhuis alsmede eene drijvende badinrigting in de Nieuwe Wetering. Zwolle wordt geheel door de gemeente Zwollerkerspel ingesloten. Deze uitgestrekte gemeente bevat de dorpen Mastenbroek en Windesheim, met een aantal omliggende buurschappen en bestaat voor het grootste gedeelte uit de vetste en beste weilanden van geheel Overijssel,, zooilat de 4.000 bewoners dan ook grootendeels van landbouw en veeteelt leven; er zijn 4 steenbakkerijen. Windesheim, 1 uurZ. van Zwolle, heeft zijne opkomst te danken aan een vroeger hier bestaand klooster, dat in 1387 gesticht en later zeer aanzienlijk was, maar omstreeks 1580 grootendeels verwoest moet zijn, ofschoon er nog eenige gebouwen van bestaan. Het dorp heeft 230 inw., eene Herv. Kerk en de havezathe het Huis-te-Windesheim. Mastenbroek ligt 2$ uur N. W. van Zwolle, te midden van eenen zeer vruchtbaren polder, die door de Zuiderzee, het Zwarte water en den IJssel wordt ingesloten en het eerst door bisschop Jan van Arkel in 1362 bedijkt is. Deze bedijking had eenen binnenlandschen oorlog met de omwonende edelen ten gevolge, die met de belegering, inneming en verwoesting van het kasteel van Voorst eindigde. De polder liep in 1756, 1799 en 1825 weder geheel onder, bij welken laatsten vloed vele menschen en veel vee verdronken. Het dorp is vrij aanzienlijk, telt nagenoeg 1.000 inw. en heeft eene vrij goede Herv. Kerk, zonder orgel, maar met eenen in 1846 geheel vernieuwden toren. — Wanneer wij ons nu door eene der vele middelen van vervoer van Zwolle naar Kampen begeven, komen wij in het plattelandstadje Wilsum, dat 2 uren W. van Zwolle, aan de linkerzijde van den straatweg, op den regteroever van den hier sterk kronkelenden IJssel ligt. Het plaatsje bevat met 5 buurschappen nog geen 500 inw., wordt reeds in 1170 vermeld, werd op een onbekend tijdstip tot stad verheven, doch is nooit belangrijk geweest. Er staat eene zeer merkwaardige Hervormde Kerk, waarvan het eene gedeelte met den toren uit de l1de eeuw afkomstig is; in 1722 werd het koor gebouwd en in 1836 is het geheele kerkgebouw met den toren hersteld; zij heeft geen orgel. — Aan de overzijde der rivier vinden wg het dorp Zalk, behoorende tot de gem. Zalk-en-Veecaten, die omtrent 700 inw. heeft; het dorp bezit eene zeer oude, langwerpig vierkante kerk van duifsteen, met een' nog ouderen toren, maar zonder orgel; zij staat aan een lang en ruim marktplein, de Brink genaamd. — De gem. grenst ten W. aan die van Kamperveen, waarvan het dorp

van bezetting en voorraad slecht voorziene vesting met 7.200 man in, beschoot haar met gloeijende kogels, waardoor een twaalfde deel der plaats vernield werd, en deed gedurende 4 maanden alles om zich van haar meester te maken; al zijne pogingen stuitten echter af op den onverzettelijken moed van den ervaren kapitein van den Cornput, die met zijne dappere bezetting van 600 man zoo wel aan den vijand van buiten, als aan de oproerige burgerij van binnen het hoofd wist te bieden; op den 22 februarij 1581 werd zij eindelijk ontzet. !n het volgende jaar maakten zich echter de Spanjaarden door verrassing van haar meester, plunderden haar uit, vermoordden de bezetting, versterkten de stad en behielden haar tot 1592, toen prins Maurits haar na een krach tig beleg weder aan den vijand ontrukte. Een nieuwe aanval der Spanjaarden werd in 1597 door den moed der burgerij afgeslagen; maar in 1672 werd de plaats weder door de Munsterschen voor eenen korten tijd aan den staat, ontweldigd. Na dien tijd zijn de vestingwerken verwaarloosd en geheel vervallen; maar de hooge wallen zijn nog aanwezig, hoewel zij voor een gedeette in aangename wandelingen herschapen zijn, van waar men. zoo wel als van den heuvelachtiger!, met geboomte bezetten grond om de stad, die haar bij overstroomingen, gelijk die in 1825, tot een toevlugtsoord voor de omwoners maakt, soms zeer schoone gezigten hoeft. De stad zelve is niet groot. maar geregeld en net gebouwd, heeft eene vierkante, ruime, zeer fraaije Markt, over het algemeen vrij goede, nette huizen, en teit ongeveer 4.000 inw., waaronder 3.200 herv.. 300 R Kath . 150 luth. en doopsgez., 160 chr. afgescheidenen en 180 Israël., die van landbouw, den handel in granen, turf, steeneu, hakhout, enz., enz., bestaan; er zijn tevens 5 leerlooijerijen, t lijmkokerij, 8 tabakskerverijen, eenige weverijen en bezemmakerijen, 2 houtzaagmolens (waarvan rij, enz.; de jaar- en weekmarkten zijn er zeer belangrijk, vooral de veemarkten. De belangrijkste gebouwen zijn: de herv. GrnoteKerk, reeds in de 12de eeuw gesticht, later herbouwd en verbeterd en van toren en orgel voorzien; de herv. Kleine-Kerk, oudtijds de Lieve-Vrouwekerk. met eenen toren, maar zonder orgel; de Synagoge, in de Gasthuisstraat, in 1817 gesticht en 2 jaren later fraai luiuouwd; het nette Stadhuis, enz. De Doopsgez. Kerk stond tot voor korten tijd in de buurt Zuidveen, en de R. kath. behoorden tot de kerk van Steenwijkerwolde; maar onlangs is in de stad zelve