bert, Tjallebert en Gersloot, alle 4 aan den puinweg gelegen, die uit Haskerland, voorbij Heerenveen, dwars door de gemeente heen naar Gorredijk in Opsterland loopt. De bevolking bedraagt thans 3.100 zielen, die grootendeels van landbouw en veenderij leven; een groot gedeelte der gemeente is reeds uitgeveend en in een' ruimen waterplas herschapen, doch sedert 1834 ook weder bepolderd en ten deele door lage weilanden vervangen, waarmede men nog steeds voortgaat, zelfs met hulp van een onlangs opgerigt stoomgemaal. Even buiten Heerenveen ligt Terbandster-Schans, eene buurt, waar vroeger eene schans lag, en { uurs van het dorp Terband (400 inw.), waaronder ook een gedeelte van Heerenveen behoort; er is eene nette, eenvoudige, langwerpig ronde, in 1845 gestichte Herv. Kerk, met orgel en eenen kleinen spitsen toren. Lunjebert [600 inw.) heelt niets merkwaardigs, en Tjallebert (1 uur van Heerenveen), dat met onderhoorigheden 1.200 inw. heeft, even min, ofschoon het eene Herv. kruiskerk, met toren en orgel, eene Doopsgez. Kerk en eene Kerk voor de chr. afgescheidenen bezit. Gersloot, ligt lf uur verder en bevat nog 200 inw. — W. van deze gemeente ligt die van Uaskevland, waarin de buurt de Heerenwal, het N. W. deel van Heerenveen, gelegen is. Zij is mede slechts 2 uren lang en 1$ uur breed, maar bevat 7 dorpen, met eene bevolking van 5.650 zielen, wier hoofdbestaan landbouw, veeteelt en veenderij is. Het Z. deel der gemeente wordt door eene vaart, de Overspitting, en door eenen puinweg doorsneden, die Heerenveen met het ten W. gelegene dorp de Joure verbindt. Het eerste dorp aan dezen rijweg is Nyehaske, bijna tegen het vlek, wordende de buurt de Heerenwal onder dit dorp gerekend. Het bevat in zijnen omtrek bijna 1.000 inw., eenige fabr., die bij Heerenveen genoemd zijn, en heeft aan den Heerenwal eene fraaije Herv. Kerk, met toren, maar zonder orgel. — Daarop volgt Oudehaske (750 inw. met eene oude Kerk), Haskerhorne (150 inw.), Westermeer (100 inw.), en eindelijk het schoone dorp of vlek de joure of de Jouwer, 2 uren N. W*. van Heerenveen. In vroegere tijden was dit vlek slechts eene buurt van het dorp Westermeer, dat toen veel aanzienlijker was; maar reeds in de 16de eeuw was deze buurt zoo belangrijk geworden, dat zij eene eigene weekmarkt had en met verscheidene bijzondere regten werd begunstigd. Thans is het eene der fraaiste en bloeijendste plaatsen van Friesland, bestaande voornamelijk uit eene lange en breede straat, de Dubbele Streek genaamd, waaraan zich verscheidene andere straten en stegen aan94'

sluiten, die meest allen net bevloerd zijn. De plaats wordt door welige en grasrijke weiden, fraai geboomte en bevallige plantaadjen, vol gevogelte, omringd en inzonderheid verfraaid door de groote, in 1614 gegraven Kolk of Haven, waarin de hier te huis behoorende schepen veilig kunnen overwinteren. De Joure heeft thans eene bevolking van 2.800 zielen (2.000 herv., 330 doopsgez., 400 R. kath.j, die meest hun bestaan vinden in binnenlandschen handel en scheepvaart; er zijn buitendien 2 scheepstimmerwerven, waarop groote koffen, schoeners en tjalkschepen gebouwd worden, touwslagerijen, 1 kopergieterij, goud- en zilversmederijen, 6 grofsmederijen, groote stovenmakerijen, 2 pottenbakkerijen, uurwerkmakerijen, waar men de alom bekende friesche klokken vervaardigt, die allerwege verzonden worden, verscheidene molens, enz. De wateren in de nabijheid zijn zeer vischrijk, vooral in snoek en baars. In het dorp ligt eene door geheel Friesland beroemde, bloeijende en uitgestrekte boom-, bloem- en hcesterkweekerij, alsmede het groote en fraaije buitengoed Herema-state, met een' koepel op eene hoogte, van waar men een schoon gezigt op het omliggende land en het naburige Sneeker meer heeft. Dit landgoed was in den spaanschen oorlog eene sterke schans, die naderhand op last der Staten van Friesland geslecht is. De voornaamste gebouwen in de Joure zijn: het Gemeentehuis, nabij sticht gebouw, rustende op 21 zware pilaren, terwijl nog 5 ronde pilaren inwendig het middelste gedeelte van het dubbele kapwerk onderschragen. Zij bovat een' schoon bewerkten predikstoel, fraaije gestoelten, een goed orgel, eene ruime gaanderij en heeft eenen sierlijken toren, met een' omgang en 4 klokken. Voorts is er eene nette Doopsgez. Kerk, in 1824 met eenen koepel gebouwd, doch zonder orgel; eene Kerk voor de chr. afg. en eene R.K.Kerk, die in 1837 gesticht is en toren en orgel heeft. Eindelijk vindt men te dezer plaatse een in 1838 gebouwd Armhuis, eene Waag, een Dep. der Maatsch. Tot Nut v. 'i Alg., eene Rederijkerskamer: Elias Annes Borger (welke geleerde hier geboren werd), en andere instellingen tot nut en genoegen. -- De beide overige dorpen der gemeente zijn Snikswaag (even ten N. der Joure, met 80 inw.) en Haskerdijken (250 inw.), digt bij den straatweg van Heerenveen op Akkrum, nabij de Heerensloot. Er is in dit laatste dorp eene Herv. Kerk, in 1818 gebouwd. — Ten N. der gemeenten Haskerland en Aengwirden ligt die van