12 Doopsgez. Kerken, zonder toren of orgel. In het midden ligt het schoone buitengoed Andringa-state, sinds eeuwen bewoond door het geslacht Lycklama a Nyeholt, dat, gelijk nog, meest aan het hoofd des bestuurs stond. De straatweg van Heerenveen over Akkrum brengt ons J- uur buiten dit dorp aan het water de Wetering, hetwelk Utingeradeel van de daaraan ten N. O. grenzende gemeente Rauwerderhem afscheidt. Over deze Wetering en nog in Utingeradeel bestond voorheen een pontveer, hetwelk echter in 1840 door eene groote brug is vervangen; te zelfden tijde is ook de fraai gelegene herberg de Oudeschouw vernieuwd, die bij het punt staat, waar de Boorn, de Grouw en de Wetering zichvereenigen. Zoo wel de drukke doortogt van rijtuigen en schepen, als het uitgestrekte land- en watergezigt maken deze wel ingerigte herberg tot eene aangename plaats van uitspanning voor de omliggende landstreek; zij is buitendien om hare heerlijke baars en paling, die men cr altijd levend aantreft, bekend. — De gem. Rauwerderhem bevat 6 dorpen, met eene bevolking van 2.620 inw., wier hoofdbestaan landbouw en veeteelt is; de straatweg op Leeuwarden loopt langs de oostzijde en die van Leeuwarden op Sneek langs de noordzijde der gemeente, welke overigens bijna geheel door den Hemdijk wordt ingesloten. — Eén uur ten N. van Akkrum ligt aan den straatweg en aan het algemeene vaarwater der groote schepen, die van Leeuwarden of Groningen door de Oudeschouw naar de Zuiderzee varen, het fraaije en bloeijende dorp Irnsum (friesch Jinsum), met 530 inw. in de kom; het bezit 3 kerken, eene Herv., op eene terp staande, met toren en orgel, eene Doopsgez. en eene R. kath., welke laatste insgelijks een orgel heeft. Even ten N. van het dorp ligt de sluis lrnsumer-zijl, ter plaatse, waar de Grouw, de Muzel en de Boorn bij elkander komen, en ook daar is bij de valbrug eene neringrijke herberg. — Het dorp Rauwerd, waaraan de gem. haren naam ontleent, bevindt zich nagenoeg midden tusschen beide bovengenoemde straatwegen in en is door eenen goeden gemacadamiseerden weg met beiden verbonden. Het telt in de kom 350 en met de onderhoorige 5 buurten omtrent 700 inw., en bestaat uit eene zeer goede buurt, waarin schoone gebouwen gevonden worden. De fraaije Herv. Kerk, met eenen reeds vrij ver in het oog vallenden spitsen toren, is in 1815 geheel nieuw opgerigt; zij prijkt met een zeer schoon orgel, eenen kunstig gesneden predikstoel, fraaije gestoelten en zeer schoon gebeitelde grafzerken. Voorheen stonden hier

lijke dorpje Frims (150 inw.), met eene fraaije Herv. Kerk, en ten N. daarvan Idaard (90 inw.), welks Herv. Kerk van toren en orgel voorzien is; hier ligt de oude state Friesma. — Roordahuizum, weder W., niet ver van den straatweg, is niet groot (500 inw.), maar ligt zeer aangenaam, en doet zich van den weg. bij de aan de Leeuwarders zoo wel bekende herberg en pleisterplaats de drie Romers, waar nabij zich de straatweg in 2 takken verdeelt, zeer goed voor. De Herv. Kerk heeft 'toren en orgel. — Aegum, ten N. van Idaard, heeft 60 inw., en wordt alzoo verre overtroffen door Warrcga en Wartena, die met het kleine Warstiens (35 inw.) in het noordelijkste deel der gemeente liggen. Wartena, op de grens van Tietjerksteradeel, was, naar het zeggen, oudtijds een niet onaanzienlijk stadje, dat echter in de 13de eeuw door herhaalde hooge vloeden verwoest en weggespoeld werd. Het dorp bevat thans 520 inw., waarvan 470 in de kom; er is 1 scheepmakerij, 1 kleine cichoreifabr. en eene Herv. Kerk, met eenen spitsen toren. — Warrega of Warga, 1| uur Z. O. van Leeuwarden, telt 1.000 inw., waarvan ongeveer 700 in de kom; het ligt aan de groote vaart van Leeuwarden op Grouw, waarover hier eene zware brug ligt. Kr is eenn nette Herv. Kerk met orgel en stompen toren, terwijl ook de Doopsgez. en de R. kath. hier ieder eene kerk hebben. Vroeger stonden er de aanzienlijke staten Groot- en Klcin-Palma en Roorda, die echter thans in boerenwoningen veranderd zijn. Bij het verlaten van Idaarderadeel begeven wij ons naar de aangrenzende, uitstekend vruchtbare en volkrijke gemeente Leeuwarderadeel, in welker midden de hoofdstad der provincie gelegen is. Zij strekt zich van het N. naar het Z. ter lengte van 4j en ter breedte van 1| uur uit, wordt ten N. door Ferwerderadeel, ten O. door Tietjerksteradeel en ten Z. door Idaarderadeel ingesloten, welke gemeenten wij reeds doorwandeld hebben, en was vroeger in 3 trimdels of derdedeelen gescheiden, waarvan het. Middcl-Trimdel met zijne 3 dorpen later onder het regtsgebied der hoofdstad gekomen is. Zij bevat thans nog 14 dorpen, waarvan 6 in het Zuider-Trimdel, ten Z. van Leeuwarden, en 8 in het Noorder Trimdel gelegen zijn. De bevolking dier beide deelen bedraagt thans 7.100 inw., die meestal in het N. deel van landbouw en in hut Z. deel uitsluitend van veeteelt leven. Behalve door een groot aantal kleinere vaarten wordt het N. deel doorsneden door de Trekvaart van Leeuwarden op Dokkum, terwijl de straatweg op Heerenveen het Z. deel door-