slacht nog een paar wapenborden aan de muren hangen. In het dorp vindt men een schoon en nieuw Gemeentehuis en eene nieuwe R. K. kerk, verscheidene bevallige landgoederen, onder welke Lindenoord, de buitenplaats, waar de beroemde Onno Zwier van Haren (f 1779) zijne Geuzen en andere werken schreef, de vernieuwde Lycklama-stins en het nieuwe landhuis der familie van Heloma vooral verdienen genoemd te worden. — O. van Wolvega ligt Oldeholtpadc (410 inw.), in een schoon boschrijk oord, met eene Herv. Kerk, welke eenen hoogen, zwaren. spitsen toren met 2 klokken en eenen fraaijen omgang heeft, van waar men een der aangenaamste gezigten over de omliggende streek geniet; en Nyeholtpade, | uur van Oldeberkoop, met 200 inw., welks huizen en kerk bijna geheel in het geboomte liggen. Aan den straatweg van Wolvega op Heerenveen vindt men de dorpjes Oldeholhvolde (70 inw.) en Nijeholtwolde (180 inw.), en ten O. daarvan Teridserd, een lief dorp, met zeer veel geboomte en 500 inw., die eene Herv. Kerk, zonder toren of orgel hebben. — De overige dorpen der gemeente in het westelijke lage en vlakke gedeelte zijn in geen opzigt merkwaardig; zij heeten: Sonnega, Oldetrijne, Nijetrijne, Spangen. Scherpenzeel, Munnekeburen, Oldelamer en Nijelamer; geen hunner heeft meer dan 350 inw. en slechts een paar bezitten eene Herv. Kerk. Begeven wij ons thans naar de gemeente Schoterland, aan de noordzijde der Kuinder, en aan de oostzijde tusschen Opsterland en Stellingwerf met eene strook lands van 1^uur breedte inspringende. De geheele gemeente is van VV. naar O. 8} uur lang, bevat, behalve het grootste gedeelte van het vlek Heerenveen, 11 kerkdorpen en 8 gehuchten, en heeft eene bevolking van 10.900 zielen, die meest van landbouw en turfgraven leven. Het W. gedeelte bestaat meest uit lage veen- en hooilanden; doch het O. en grootste bestond weleer uit hooge veenen en dorre heidegronden, die echter door de menschelijke nijverheid in eene schoone en rijk bebouwde landstreek herschapen zijn. Omstreeks het jaar 1550 kochten eenige heeren de uitgestrekte veenen in Schoterland, in de nabijheid van het tegenwoordige Heerenveen, dat daaraan niet alleen zijnen naam ontleende, maar ook zijn ontstaan en bloei verschuldigd is. Tot afvoer van de turf werden 2 lange en regte vaarten gegraven, eene van Heerenveen N. W.waarts naar Akkrum. en de andere oostwaarts langs de grenzen van Opsterland tot aan Hornsterzwaag; deze laatste draagt den naam van Compagnons vaart en heeft ontelbare zijtakken of wijken, in het

UtÏMjeradeel, welke aan de oostzijde door Sraallingerland en Opsterland ingesloten is; zij heeft eene uitgestrektheid van 2| uur in de lengte van O. naar W., en eene breedte van i\ uur, bevat in hare 6 dorpen 4.200 inw., die van landbouw, scheepvaart en handel in vee, boter en kaas leven, en wordt door de rivier de Boorn, die uit Opsterland komt en in het Sneeker meer uitloopt, in nagenoeg twee gelijke deelen verdeeld. Behalve door deze rivier wordt zij door nog verscheidene andere vaarten en goede wegen doorsneden, en in het W. deel vindt men eenige poelen en plassen, die allen met genoemd meer gemeenschap hebben. Het Z. westelijkste dorp is Akmarijp, 1 uur N. van de Joure, vroeger vrij aanzienlijk, maar thans gering, met ruim 100 inw. Een weinig noordelijker vindt men Terkaple (100 inw.) en Terhorne (500 inw.), welk laatste te midden van poelen digt bij het Sneeker meer ligt, en 2 kerken, eene Herv. en eene Doopsgez., bezit. Veel belangrijker is Akkrum, 2| uur N. van Heerenveen, aan de Boorne en aan den straatweg op Leeuwarden. Het kan voor een der fraaiste en bloeijendste dorpeu van Friesland gelden, telt met onderhoorige buurten ruim 1.000 inw., die van scheepvaart, veeteelt en handel, vooral in boter en kaas, bestaan, en is door zijne ligging, waardoor er veel doortogt plaats heeft, bijzonder levendig; de aanleg va» den ijzeren spoorweg langs dit dorp kan in het vervolg niet dan zeer gunstig op den bloei der plaats werken. Er is eene fraaije. groote Herv. Kerk, voorzien van eenen spitsen toren, en aan de overzijde van den straatweg, die midden door het dorp loopt, eene Doopsgez. Kerk, die groot en schoon en in 1836 gebouwd is. Vroeger lagen in den omtrek vele aanzienlijke sloten of staten, welke echter allen zijn verdwenen, even als het nonnenklooster Aalsum, dat in tijd van oorlog wel eens tot sterkte diende. Thans vindt men er 3 scheepstimmerwerven, grofsmederijen, 1 leerlooijery, enz. — Een half uur O. van Akkrum, aan de N. zijde van de Boorn, ligt Nes, een klein dorp met 140 inw., en verder O., het fraaije, aanzienlijke en zeer oude dorp Oldeboorn, een der oudsten van Friesland, de hoofdplaats der gemeente, en 3 uren N. van Heerenveen. Dit belangrijke dorp, hetwelk in eene dubbele buurt aan weerszijde van de Boorne gebouwd is, wordt verdeeld in 4 kwartieren en bevat omstreeks 1.800 inw., die van veeteelt, scheepvaart en handel in vee, boter en kaas bestaan, doch ook 5 scheepstimmerwerven en eenige mindere fabrieken hebben. Men vindt er eene nette Herv. Kerk, met eenen fraaijen toren, die reeds van verre zigtbaar is, en