graafschap in zijn stamhuis, sedert welk tijdstip de beide landschappen, waarbij omstreeks denzelfden tijd de Veluwe gevoegd werd, altijd vereenigd zijn gebleven. In 1339 verhief keizer Lodewijk IV graaf Reinoud II tot eersten hertog van Gelder en tot rijksvorst, terwijl Zutphen den naam van graafschap bleef behouden. De laatste hertogen uit het huis van Nassau, dat ruim 3 eeuwen over Gelderland regeerde, waren zijne beide zonen Reinoud III en Eduard, onder welken de rampzalige binnenlandsche oorlogen tusschen de Heekerens en Bronk horsten uitbraken, die het landschap geruimen tijd teisterden. Door het uitsterven van dit huis kwam Gelder aan Willem, hertog van Gulik, en toen Reinoud van Gulik in 1423 gestorven was, ging de regering op diens achterneef, Arnoud van Egmond, over. Het 105 jaren lange bestuur der hertogen van Egmond werd eerst door schandelijke oneenigheden, en daarna door bijna onophoudelijke oorlogen met de magtige bourgondische en oostenrijksche huizen gekenmerkt; Arnoud werd door zijnen ontaarden zoon verraderlijk gevangen genomen, en toen hij na 6 jaren door Karel den stoute de vrijheid terug kreeg, verkocht hij, of uit wraak, of uit geldgebrek, zijn hertogdom en graafschap voor 92.000 rijnsche guldens aan zijnen bevrijder, wien zljne landen na zijn overlijden zouden toevallen, en die zich dan ook in 1473 met geweld in het bezit stelde. Zoodra echter Karel in 1477 te Nancy gesneuveld was, erkenden de Gelderschen Adolf voor hunnen heer, hoewel hij te Kortrijk gevangen zat; wel werd hij terstond ontslagen, maar hij sneuvelde kort daarop bij het beleg van Doornik, eenen zoon, Karel, nalatende, die, zoodra hij meerderjarig geworden was, zich van Gelder en Zutphen poogde meester te maken, waarin hij door 's lands staten begunstigd werd. Werkelijk wist hij zich in de daaruit ontstaande oorlogen allengs een groot gebied te verzekeren; maar daar hij op den duur niet tegen den magtigen Karel V bestand was, zag hij zich gedwongen, in 1528 zijn land van Karel te leen te nemen, aan wien het na zijnen dood in vollen eigendom zou toebehooren. Wel kozen 's lands staten na zijn overlijden in 1538 zijnen neef, Willem van Gulik, Cleef en Derg tot hunnen hertog, maar in 1543 was hij blijde, door den afstand van Gelderland aan Karel V het behoud zijner erfstaten te kunnen koopen. Van toen af bleef Gelderland een deel der oostenrijksche monarchie, tot dat het in 1579 zich bij de Unie van Utrecht aansloot. Gedurende den 80jarigen oorlog geraakte Opper-Gelder of het Overkwartier in de