1.100 telt. Men vindt er eenen waterput, die 35 vademen diep is en het geheele dorp van uitmuntend water voorziet.
  Eén uur N. W. van Gulpen, en 2 uren O. ten N. van Maastricht, treffen wij het vlek Valkenburg aan, vroeger een stadje en de hoofdplaats der oude heerlijkheid Valkenburg, die zich ten O. van Maastricht ter lengte van 6 en ter breedte van 4 uren uitstrekte en ruim 31 dorpen en heerlijkheden bevatte. Als eerste heer van dat landschap wordt Gosewijn genoemd, die in het laatst der 11^de eeuw leefde. In de oorlogen tusschen Brabant, Gelder en Gulik speelden de heeren van Valkenburg eene aanmerkelijke rol, waardoor de heerlijkheid en de stad zelve nu en dan van de vijandelijke invallen veel te lijden hadden, en het kasteel herhaalde malen belegerd werd. Omstreeks het midden der 14de eeuw kwam de heerlijkheid aan Gulik, kort daarna aan Brabant en eindelijk aan Bourgondie; in 1661 werd zij bij tractaat tusschen de Staten en Spanje verdeeld, doch thans behoort het geheele Land van Valkenburg aan het Koningrijk der Nederlanden. — Het vlek Valkenburg zelf is zeer oud en ligt alleraangenaamst in een dal aan de Geul, zoo dat het om zijne schilderachtige omstreken vele vreemde bezoekers tot zich trekt. Het bevat slechts 740 inw., die van landbouw en veeteelt bestaan , doch men vindt er ook een paar kleine fabrieken, met eenen kruidmolen. De R. K. Kerk, die van toren en orgel voorzien is, wordt ook door de hervormden tot hunne godsdienstoefening gebezigd. Nog ziet men op eenen tamelijk hoogen, zeer steilen berg bij de plaats de zeer merkwaardige en uitgestrekte puinhoopen van het vroegere Kasteel, waarop de oude heeren hun hof hielden. Na in den tijd van oorlog herhaalde malen belegerd, ingenomen en herwonnen geweest te zijn, werd het op den 10 dec. 1672 door de staatsche troepen op de Franschen veroverd en geheel verwoest; alleen de slotkapel ontkwam de vernieling en is nog in wezen.
  Aan de oostzijde van Valkenburg liggen de gemeenten Oud-Valburg , Strucht en Schin-op-Geul; en een weinig meer N. die van Klimmen, op den hoogsten berg dezer streek, van welks top men een uitgestrekt en verrukkelijk gezigt over het omliggende vruchtbare landschap heeft; deze gem. telt 1.100 inw., en heeft eene fraaije kerk en twee kasteelen: Huis-te-Klimmen en Kasteel-Terveeren. — Zij grenst ten O. aan Voerendaal, dat met onderhoorige gehuchten bijna 1.800 inw. telt, en 2 bierbrouwerijen, 2 looijerijen, 4 kalkovens, 3

bleekerijen, enz. bevat. Er is eene groote schoone kerk, in 1844 tegen den zeer ouden toren aangebouwd en van een fraai orgel en 3 altaren voorzien; bovendien vindt men er 3 kasteelen. In deze gem. ligt het gehucht Ubabsberg, bij eenen berg, die het hoogste punt van Limburg is, zijnde 470 el boven de zee verheven. Van dit punt heeft men misschien het schilderachtigste gezigt van geheel Nederland; men ziet 10 uren in den omtrek, en kan 48 kerktorens tellen. — Het grootste en aanzienlijkste dorp van deze uitstekend schoone streek en een der fraaiste vlekken van ons vaderland is Heerlen , 2 uren O. van Valkenburg en even zoo ver van het pruisische stadje 's Hertogenrade. De geheele gem., waartoe ook Heerlerheide, Welten en een paar gehuchten behooren, bevat eene bevolking van ruim 4.600 zielen, waarvan ongeveer de helft in Heerlen zelf gevestigd zijn, en die meestal van landbouw en veeteelt bestaan; men vindt er echter ook eenige fabrieken,en de plaats is door den drukken doortogt vrij levendig. Onder de voorname gebouwen, die men er aantreft, behooren: het fraaije en net ingerigte Gemeentehuis, de tamelijk groote R. K. Kerk, van een fraai orgel voorzien, verscheidene zeer fraaije lusthuizen in den omtrek, en een oude toren, die misschien een overblijfsel van het oude sedert lang verdwenen Kasteel van Heerlen is en thans tot gevangenis dient. Ook de Herv. hebben hier eene kleine kerk, en de Israëlieten eene bijkerk.
  Op de pruisische grenzen, 1½ uur Z. O. van Heerlen en ½ uur van 's Hertogenrade, ligt de gem. Kerkrade, de eenige in ons vaderland, waar steenkolenmijnen worden aangetroffen; deze mijnen zijn zeer aanzienlijk en leveren jaarlijks meer dan 40 millioen ned. ponden voortreffelijke steenkolen, waardoor wel 400 personen daarin werk en een bestaan vinden. De gem. bevat behalve het dorp Kerkrade een zeer groot aantal gehuchten en bijna 6.000 inw., waarvan het grootste gedeelte van den landbouw leeft. Het dorp zelf heeft 600 inw., eene nog nieuwe R. K. Kerk met toren en orgel, en het voormalige klooster Rolduc of Kloosterrade, 10 min. ten N. van het dorp en op eenen hoogen berg gelegen. In dit gebouw is thans het klein Seminarium van het Bisdom Roermond gevestigd , dat door meer dan 300 leerlingen bezocht wordt. Bij dit klooster ligt eene pachthoeve van 100 bunders oppervlakte, die voor de schoonste en belangrijkste van het geheele hertogdom gehouden wordt.