plantenrijk: granen, hennip, vlas, kool-, lijn- en raapzaad, boonen, groenten, cichorei, klaver, meekrap, boomvruchten en gras, dat hier en daar uitmuntend is. Het delfstoffelijk rijk levert turf (uit de Peel), steenkolen en potaarde. Hoewel de bewoners zich grootendeels met den landbouw bezig houden, vinden toch zeer velen hun bestaan in den handel en vooral in de talrijke en aanzienlijke fabrieken, die men in de steden meestal aantreft. Zij wordt in het Z. door eenen ijzeren spoorweg doorsneden (van Maastricht naar Aken en van Maastricht naar Hasselt), terwijl de rivier de Maas en de Zuid-Willemsvaart voor de geheele provincie gemakkelijke waterwegen met de andere provincien van Nederland openen.
  Onze weg langs de Zuid-Willemsvaart voert ons het eerst naar dat gedeelte van Limburg, hetwelk aan den linkeroever der Maas ligt, en wel naar de stad Weert, gelegen in het voormalige graafschap Horne of Hoorne, en aan dien tak der Zuid-Willemsvaart, die bestemd was om de Schelde, de Maas en den Rijn met elkander te vereenigen, doch onvoltooid is gebleven. De plaats moet zeer oud zijn, alzoo men zegt, dat Willebrordus en Switberd hier reeds in 693 gepredikt hebben. Zij werd in lateren tijd vrij aanzienlijk en telde een groot aantal inwoners, maar verminderde grootelijks in bevolking door eene langdurende pestziekte, die er in 1567 en 1568 woedde, en later door eenen verschrikkelijken brand. Te dien tijde was de stad eene vesting en bezat zij 5 poorten; doch in 1810 werden de reeds vervallen vestingwerken geslecht en in wandelplaatsen veranderd; alleen de gedeeltelijk met puin gevulde grachten zijn nog overig. De gemeente, waartoe onderscheidene gehuchten behooren, bevat thans ruim 7.000 inw. (onder welken 30 herv.); nagenoeg ½ deelen dezer zijn in de onderhoorige gehuchten gevestigd, zoo dat de stad binnen de grachten slechts 2.500 inw. telt. De hoofdbestaanmiddelen zijn landbouw, veeteelt en handel, en men vindt er 1 fabr. van lint, 3 bierbrouwerijen, 1 branderij, 1 zeepziederij. 2 zoutketen, 4 leerlooierijen, 1 kousen- en hoedenfabr., 3 blaauwverwerijen, 2 pannenbakkerijen, 5 koren-, 1 run- en 3 oliemolens, 1 pijpenfabr., 1 orgelmakerij, enz.; er zijn voorts 4 jaarmarkten.
  Weert heeft 13 straten en 5 marktplaatsen, en wordt tevens besproeid door de Bocholterbeek, die door de stad loopt. Het voornaamste gebouw der plaats is de uitmuntend schoone en groote St. Maartenskerk, aan de Markt, in het jaar 1500 in eenvoudig gothischen stijl gebouwd, en voorzien van eenen fraaijen, doch niet zeer

Hunsel en Heel zijn kleine dorpen ten W. en Z. van Roermonde, en even ten N. van het zeer bevallig aan de Maas gelegene steedje Wessem, dat omtrent 850 inw. telt; een weinig W., insgelijks aan de beek Itteren, vinden wij het vlek Thorn, met 1.200 inw., 4 pannenbakkerijen, 2 brouwerijen, 1 branderij en 1 linnenbleekerij; de plaats was reeds in de 10^de eeuw bekend en werd in lateren tijd zeer vermaard door de rijke en vorstelijke Abdij, die in 992 door Hilswindis, gravin van Strijen, alhier gesticht werd. De abdis van dit gesticht droeg den titel van vorstin en prinses des duitschen rijks, en menigmaal werd haar door de keizers om hulp en bijstand tegen de Turken verzocht ; zij had het regt om munt te slaan en oefende een wereldlijk gezag over verscheidene omliggende dorpen. In 1779 werd het groote en aanzienlijke gebouw, dat midden in het vlek stond, verkocht, en in 1817 afgebroken; maar de buitengewoon fraaije Kerk is staande gebleven, en dient thans, nadat de oude kerk in 1816 gesloopt is, tot parochiekerk. Dit schoone en trotsche gebouw is in 1285 opgerigt, en heeft een zeer goed orgel, doch slechts eenen kleinen toren; het prijkt buitendien met een prachtig verheven koor, een allerschoonst en kunstig bewerkt groot altaar, dat in beelden de geboorte van Jezus en het bezoek der herders vertoont en vroeger in de Karthuizerskerk te Roermond gestaan heeft, met eene uitmuntende schilderij, de geboorte des Zaligmakers voorstellende, en met nog vele andere merkwaardigheden, die te zamen deze kerk tot eene der prachtigsten van ons vaderland maken. Voorheen stond ook in de nabijheid der Abdij Het Hof te Thorn, een zeer groot en schoon kasteel, dat echter mede in 1817 voor het grootste deel gesloopt is. Niet verre van het vlek staat de Kapel-van-Thorn, in 1693 naar het voorbeeld van die van Lorette gebouwd en nog in den laatsten tijd aanmerkelijk hersteld en versierd.
  Ten W. van Thorn liggen de dorpen Itttervoort (350 inw.). Neer-Itter (met 750 inw. en eenige fabrieken), Beersel of Groot-Beersel (382 inw.), Stamproy (1.280 inw.) en Tungelroy, beiden laatsten in de nabijheid van Weert, van waar wij ons langs de Zuid-Willemsvaart over belgisch grondgebied naar de hoofdstad der provincie, de vesting Maastricht, begeven.
  Maastricht was gedurende het bestaan der nederlandsche republiek en nog later eene hoogstgewigtige vesting, die onder de nederlandsche steden eenen eersten rang bekleedde. Haar oorsprong ligt in het duister: sommigen willen, dat zij reeds in den tijd der Romeinen, zelfs