2 steenbakkerijen, 1 mouterij en verscheidene molens; het is een fraai dorp, 5 uren O. van 's Bosch en 5 uren Z. W. van Grave, met een ruim marktveld, waaraan vele goede huizen staan en dat met fraaije boomen versierd is. De R. K. Kerk, een oud en zeer sterk gebouw, heeft eenen hoogen toren, waarin 3 regt schoone klokken, zijnde de eene 3.000 ned. ponden zwaar, en de oudste reeds in 1350 gegoten. Voorts is er eene beroemde kapel, een monniken- en een nonnenklooster met eene fraaije kerk, eene R. K. kostschool voor jonge jufvrouwen, eene Latijnsche school, enz. Ook te Volkel staat eene kapel.
  Veghel, het schoonste dorp van Peelland, ligt 4 uren Z. O. van 's Bosch en even zoo ver van Eindhoven, aan beide oevers van de rivier de Aa, waarover hier eene fraaije, 25 schreden lange brug ligt. De geheele gemeente is zeer uitgestrekt, hebbende 6 uren in den omtrek, en bevat talrijke gehuchten, met 4.300 inw., die van landbouw en veeteelt leven; er wordt zeer veel vlas, rogge en hooi geteeld, en men vindt er goede wei- en hooilanden, maar ½ der gem. is nog onbebouwd; bovendien bezit zij 1 katoendrukkerij, 4 leerlooijerijen, 2 brouwerijen, 14 linnenweverijen, 2 olie- en 2 korenmolens en 4 jaarmarkten. Veghel zelf heeft ruim 1.050 inw. in de kom, en gemeenschap met de hoofdstad door eenen straatweg en door de Zuid-Willemsvaart, waarin het dorp eene in 1825 aangelegde haven bezit, die den koophandel der plaats zeer heeft doen toenemen. Aan deze haven is de levendige buurt het Hoogeind, bezet met winkels, pakhuizen en herbergen; het andere gedeelte van de overzijde draagt den naam van Straatsrot. Er is een fraai Raadhuis, eene goede R. K. Kerk, met een schoon orgel en toren, eene kleine Herv. Kerk, een Liefdehuis, waarin ruim 200 meisjes onderwijs ontvangen, enz. — Het vroegere Huis-te-Veghel, of het Kasteel Frisselstein, werd reeds in 1810 gesloopt. — Oostelijk ligt Boekel (220 inw., met eene ruime kerk), en 1 uur ten Z. O. het dorp Erp, aan de Aa, waarover eene brug ligt; het laatste bevat 550 inw., maar de geheele gemeente: met onderhoorigheden 2.200, die meest van landbouw, handel en bijenteelt bestaan. De nieuwe R. K. Kerk is in 1843 gebouwd; er is ook een Raadhuis. Nog meer Z. vinden wij Beek-en-Donk (1.400 inw., waarvan 550 te Beek), met het landgoed Eikenlust, en eene in 1832 gebouwde R. K. Kerk, staande op de driehoekige markt, in de kleine kom van Beek. — Deze gemeente grenst O. aan die van Gemert, waarin de dorpen Gemert (4 uren N. O. van

Eindhoven), Handel en Mortel, met zeer vele buurten of gehuchten en 4.400 inw., wier hoofdbestaan de landbouw is; doch er wonen ook vele wevers en er zijn 2 fabr. van wollen en katoenen stoffen, die aan vele menschen werk verschaffen. Bovendien vindt men er 5 lens. De R. K. Kerk te Gemert is een zeer lang gebouw, in 1450 gesticht en op 10 pilaren rustende; zij heeft eenen toren midden op het dak, maar de klokken hangen in een afzonderlijk klokkenhuis. Er bestaat voorts eene Latijnsche school, en van 1830—1840 was hier een Instituut voor Doofstommen, dat naar St. Michielsgestel overgebragt is. Nog staat hier een groot en schoon gebouw, het Kasteel of de Kommanderij-van-Gemert, dat vroeger aan de ridders der Duitsche orde behoorde, en thans tot mechanieke katoenspinnerij dient. — Bakel, ten Z., is het hoogste en schraalste dorp van Peelland, en wordt reeds in 721 genoemd, hebbende toen reeds eene kerk. Het bevat met de buurt Milheze en een aantal gehuchten 1.800 inw., die van landbouw en het steken van turf in de Peel bestaan. De bevallige plattelandstad Helmond, 7 uren Z. O. van 's Hertogenbosch en 3 uren O. van Eindhoven, is de hoofdplaats der gemeente van dien naam, welke met eenige gehuchten 5.670 bewoners telt, waarvan een groot deel van den fabriekarbeid leeft. Helmond zelf ligt aan de Aa en de Zuid-Willemsvaart, langs welke het hier en daar met de prachtige gebouwen van groote fabriekanten versierd is. Hoewel niet groot in omtrek, was zij in vroegeren tijd eene versterkte stad; maar nadat zij in 1588 door den graaf van Hohenlohe stormenderhand ingenomen en verbrand was, is zij eene opene plaats gebleven, die nog alleen door grachten omringd is, terwijl van den wal, de muren en poorten niets meer te zien is. Zij bevat thans 3.000 inw. (2.850 R. kath., 140 herv., 10 luth.), en bezit 9 fabr. van gekleurd en geweven lijnwaad, 1 katoendrukkerij. 1 roodverwerij, 2 kousenweverijen, 2 blaauwverwerijen, 3 bierbrouwerijenen mouterijen, 2 leerlooijerijen, 1 olieslagerij, l zoutzieJerij, 1 houtzaagen 4 korenmolens, 1 boekdrukkerij, 2 weverskammenmakerijen, enz. De stad prijkt met eene allerschoonste R. K. Kerk, de St. Lambertuskerk, een groot en ruim kruisgebouw aan de Markt; zij werd in 1448—1455 gebouwd, maar brandde in 1559 met bijna de geheele plaats af; na de herbouwing in 1587 ontkwam zij 'sjaars daarna gelukkig het gevaar van op nieuw in de asch gelegd te worden; in 1648 namen de