• Kaart
  • Beschrijving
Uit: Het Koningrijk der Nederlanden, voorgesteld in eene reeks beschrijvingen  door J. L. Terwen, 1858 pagina 428 pagina 429 pagina 484
regtstreeks naar het uur verwijderde Breda loopt; het heeft bovendien eene bekwame haven, de Roosendaalsche Vliet genaamd, die verder op den naam van Steenbergsche Vliet ontvangt; een en ander verschaft aan de plaats veel levendigheid en vertier. Het vlek zelf is fraai, groot en volkrijk, en bezit fraaije huizen in de kom, die door 3.600 menschen (waaronder 140 herv.) bewoond wordt. Dit getal is echter veel grooter, wanneer de bij de gemeente behoorende gehuchten Kalfsdonk, Hulsdonk en Langdonk medegeteld worden, en met het onderhoorige dorp Nispen klimt het zelfs tot 7.000. De voornaamste middelen van bestaan zijn landbouw, scheepvaart en handel in granen en vee; er is voorts 1 pianofabr., 1 steenbakkerij.4 leerlooijerijen, 1 lijmkokerij, 4 bierbrouwerijen, koren- en oliemolens, enz. Roosendaal, dat in 1809 tot stad verheven, maar in 1814 weder tot het platteland terug gebragt werd, is in eene lengte van \ uur gaans, en met geringe breedte, ter wederzijde van den straatweg gebouwd, en deze weg is binnen de plaats zoo breed, dat hij eene Groote Markt vormt; er zijn slechts 3 zijstraten, behalve de buurt Klein Roosendaal, die door eene onbebouwde ruimte van 300 schreden van het vlek zelf gescheiden, en insgelijks langs den straatweg ten W. gebouwd is. De R. K. Kerk, in 1839 gebouwd ter plaatse, waar de in 1268 gestichte en in 1590 door de Spanjaarden afgebrande kerk gestaan had, nadat zij reeds vroeger herhaalde malen in de asch was gelegd, is zeer fraai en van een orgel voorzien, rustende zij tegen den toren, die eene sierlijke nieuwe spits met lantaarn heeft. De pastorij is een groot, schoon gebouw, door water omringd. — De fraaije Herv. Kerk, in 1810 opgerigt, heeft een kloktorentje en orgel, en is door een ijzeren hek van de markt afgescheiden. Verder is er het Raadhuis, een Gesticht voor behoeftige vrouwen,een R. K. Gasthuis, 2 kostscholen, enz.; 5 min. Z. van het vlek. aan den weg naar Nispen, staat het omwaterd kasteel Leengoed, voorheen het Huis te Roosendaal genaamd. — Het dorp Nispen, 1 uur meer Z. en { uur van de belgische grenzen, heeft ruim 1.000 inw., waarvan omtrent de helft in de kom, 2 bierbrouwerijen en eene zeer oude R. K. Kerk met toren en orgel; zij werd in 1800 aan de katholieken terug gegeven. Het dorp is ouder dan Roosendaal, en verloor zijnen bloei, toen men aan de Vliet, waar nu Roosendaal ligt, begon te bouwen. Ten O. van Roosendaal, naar den kant van Breda, om en bij den straatweg, vinden wij de gemeente Rucphen-Vorenseinde en Sprundel, waartoe de dorpen Rucphen, Sprundel en Zegge, met de gehuchten
de Schijf, Oosteind, Heikant, Vorenseinde, Posthoorn enz. behooren; de geheele gem. bevat omtrent 3.400 inw, die van landbouw en eenige fabrieken leven. Het gehucht Heiken of St. Willibrord, gedeeltelijk tot deze gem. behoorende, J uurs N. van Sprundel, had nog voor weinige jaren eenen zeer slechten naam; het zoogenaamde heikensch volk, in ellendige hutten wonende en zich met allerlei gemeene dingen bezig houdende, was als een waar dievenvolk bekend, waarvan menigeen zijn leven op het schavot eindigde; sedert 1840 heeft men echter hier eene kerk en school gesticht, en leggen geestelijken en liefdezusters er zich met bewonderenswaardigen ijver op toe, om den maatschappelijken toestand der bewoners van dit gehucht te verbeteren. Verder langs den straatweg, 2 uren van Breda, vinden wij het dorp Etten, Eten of Eethen, dat omtrent 1.000 inw. heeft, doch met onderhoorige gehuchten er bijna 3.000 telt. Het is een zeer oud en volkrijk dorp, dat reeds in de 5de eeuw genoemd wordt, en eene in 1792 vernieuwde R. K. Kerk, alsmede eene in 1772 op depuinhoopen der oude gestichte Herv. Kerk bevat; beiden hebben orgel en toren. Er is voorts een Oude-Vrouwenhuis, in 1681 gesticht, en een fraai Raadhuis met dubbelen stoep. — Het aanzienlijke dorp Leur, { uur N. van Etten. 2 uren W. van Breda en aan de Leursche Vaart gelegen, die zich N. in de Mark uitstort, heeft in de kom ruim 1.100 inw., wier hoofdbestaan landbouw en handel is; men vindt er ook 1 brouwerijen; het heeft eene goede haven in de Vaart, en 2 fraaije kerken, eene R. K. en eene Herv., beiden van toren en orgel voorzien; tot dit dorp behooren de gehuchten Vaartkant, Bremberg, Baai en Attelaken. — Slechts J uur van Breda ligt het fraaije en vermakelijke dorp Princenhage, gewoonlijk het Haagje genoemd, en oudtijds Mertersheim of Mertersen geheeten. De straatwegen van Breda op Antwerpen en Bergen-op-Zoom verlaten elkander in dit dorp, en de gnheele plaats is met lommerrijk geboomte, aangename wandelingen, lies- en mastbosschen omringd, terwijl eenige schoone buitenplaatsen den omtrek nog verfraaijen. Het dorp is door den doortogt en de wandelaars uit Breda vrij levendig, heeft in het midden een vrij ruim Marktveld, en telt in de kom ruim 1.200 inw, ofschoon dit getal met de omgelegen gehuchten en buurten, die er kerkelijk toe behooren, wel tot 2.400 klimt. De geheele gemeente, met het dorp Beek en een aantal gehuchten, bevat 5.400 inw., die van landbouw, warmoezierderij, enz.
bant. — Voorts is er een Raadhuis, op de markt, waaronder de niet meer gebruikte Boterwaag, alsmede goede scholen, 6 Schuttersgilden, enz.
  Één uur Z. van Oss. aan den straatweg van 's Bosch op Grave, ligt het uitgestrekte, maar niet fraaije dorp Heesch. met vele gehuchten en 1.850 inw., die op eenen schralen en zandigen grond van den landbouw bestaan; er is eene kleine R. K. Kerk. W., 2½ uur N. O. van 's Bosch, vinden wij Geffen (1.046 inw), ingelijks aan den straatweg, met zeer goed bewerkte landerijen en eene schoone R. K. Kerk, op 2 rijen pilaren rustende, met orgel en hoogen, zwaren toren; — en nog meer W., aan Rosmalen grenzende, de gem. Nuland (850 inw.), 2 uren van 's Bosch; de parochiekerk is een schoon, ruim en luchtig kruisgebouw van de 13de eeuw, en van eenen fraaijen, zwaren en hoogen toren voorzien, maar zonder orgel. Er zijn een paar fraaije kasteelen. — Berlicum, Z. liggende, 1½ uur O. van 's Bosch, is vrij aangenaam, maar klein, heeft eene fraaije en nette kerk, met eenen hoogen spitsen toren, en verscheidene adellijke huizen; het ligt aan de Aa, die uit de Peel komt, zich in 's Hertogenbosch met de Dommel vereenigt, en waaraan ook op den linker oever Middelrode ligt, hetwelk 1.140 inw. bevat, en eene schoone brug over de Aa en een vermakelijk kasteel, Zeldenzat, bezit. — Heeswijk en Dinther liggen weder op den regteroever, 3 en 3½ uur Z. O. van 's Bosch; tot het eerste behoort ook het dorp Kaathoven en het gehucht Rucphen; de gem. bevat 950 inw., niet eene fraaije luchtige kerk, voorzien van toren en orgel, en het adellijk Huis-te-Heeswijk, een der oudste en sterkste kasteelen van de Meijerij, in 1835 vergroot en naar eenen ouden stijl vernieuwd, en om zijne prachtige zaal, oudheden en schilderijen zeer bezienswaardig. — Dinther, met de gehuchten Loosbroek, Vorstenbosch en verscheidene anderen, telt 1.500 inw., van landbouw en veeteelt levende; het dorp zelf is groot en aanzienlijk, heeft eene bekoorlijke ligging aan de Aa en bezit eene fraaije R. K. Kerk, met toren en orgel. — Ten O. van beide dorpen ligt de uitgestrekte gemeente Uden, niet minder dan 5.800 inw. bevattende. Zij is verdeeld in 5 wijken, elk van welke weder verscheidene gehuchten onder zich heeft, als: de Straat, het eigentlijke dorp Uden, met 1.800 inw. in de kom; de Lage-Broekwijk. Zandberg, de Hoevensche wijk en Volkel. Uden is door zijne heerlijke wei-, bouw- en boschlanden zeer bloeijend; er bestaan ook eenige fabrieken, waaronder 4 leerlooijerijen, 4 bierbrouwerijen,

Provincie Noordbrabant. Gemeente Rucphen.

 
wapen van Rucphen 5835 Bunders
3600 Inwoners

1868

Bekijk op atlas1868.nl
Bekijk op atlasenkaart.nl
Gemeentegeschiedenis
  • Spoorweg
  • Straat- en Kunstweg
  • Gewone weg
  • Dijk en kade
  • Voetpad
  • Kerk
  • Molen
Vierde uur gaans
0
 
¼
Nederl. Ellen
0
 
500