der streek. Het getal der inw. bedraagt ruim 1.700 (1.200 R. kath. 430 herv., 75 Israëlieten), wier hoofdbestaan landbouw en fabriekwezen is, hebbende men alhier verscheidene fabrieken van calicots. en voortreffelijke linnenbleekerijen in de nabijheid. Er staat eene zeer oude, gothische R. K. Kerk, die, naar men wil, door den evangelieprediker Lebuinus zou gesticht zijn, en sedert de hervorming tot in 1809 bij de hervormden in gebruik was. maar in 1810 aan de R. kath. werd terugegeven; zij heeft een fraai orgel en eenen in 1830 geheel vernieuwden toren De in 1810 gestichte Herv. Kerk is een schoon gebouw, met een kostbaar orgel en eenen in 1844 op het dak geplaatsten toren; in 1843 is er ook eene nieuwe Israêlietische Bijkerk gebouwd. Voorts bestaat hier eene Latijnsche School met een Instituut verbonden, hetwelk zeer bloeijend is, alsmede 1 Herv. en 1 R. kath. meisjeskostschool. — Twee uren ten N. van Almelo en 1| uur W. van Ootmarsum ligt het dorp Tubbergen, met 450 inw., eene R. K. en eene Herv. Kerk, die beiden toren en orgel hebben. Het is de hoofdplaats eener gem., welke in het dorp en een 10tal buurten 5.830 inw. bevat, die meest hun bestaan in landbouw en het turfmaken vinden; doch men heeft er ook calicots-weverijen, korenmolens; de geheele gem. telt 5 R. K. Kerken, en wel te Tubbergen, te Albergen, te Geesteren (1.300 inw.), te Reutum en te Vasse. — Westelijk wordt zij begrensd door die van Vriezenveen, welk dorp 1| uur N. van Almelo, te midden van het uitgestrekte Almelosche Veen ligt, dat onberekenbare rijkdommen in zich bevat, maar tot nog toe weinig nut oplevert, omdat de gelegenheid tot het zenden van turf ontbreekt. Het dorp is in bet laatst der 14de eeuw dooreenige kolonisten, die zich daar vestigden, ontstaan, maar is 2 maal meer Ji verplaatst; het bestaat uit eene 1 uur lange straat, ligt laag en bevat ruim 3.000 inw., die van landbouw en veenderij leven, maar waaronder vele armen zijn. De ingezetenen zijn bekend door hunne reizen als kooplieden in lijnwaad, vroeger zelfs tot naar Zwitserland en Spanje; later vestigden zij zich te Petersburg, waar zij een aantal winkels en eenen eigen predikant hebben, en in allerlei linnen, zijden en katoenen stoffen handel drijven. Er is eene Herv. en eene R. K. Kerk, beiden zonder orgel, maar de eerste met eenen houten toren. — Het dorp den Ham, aan den weg van Ommen naar Almelo, bevat mct eenigc gehuchten 2.150 van landbouw en fabriekarbeid le79'

vende inw., en heeft eene Herv. Kerk, met toren en orgel; in 1842 is dit dorp bijna geheel afgebrand; in de nabijheid ligt de aanzienlijke havezathe Mennegeshave. Wij zijn genaderd tot Ommen, eene plattelatidstad, 4| uur O. van Zwolle, 6j uur N O. van Deventer, en aan den regteroever der Vecht gelegen, over welke rivier hier eene zeer aanzienlijke brug ligt. Het stadje wordt het eerst in 1133 vermeld, kreeg in 1248 stadsregten, waarna het versterkt werd, doch werd in 1330 afgebrand en van zijne vesten beroofd. Het bevat nagenoeg 1.500 inw., die van landbouw en fabrieken bestaan, hebbende men alhier 1 aardewerkfabr., 2 blaauwverwerijen, staat eene ruime Herv. Kerk, met orgel, maar zonder toren, eene pas opgeiigte Israël. Bijkerk, en eene kerk voor de chr. afgescheidenen. De stad wordt aan de zuid- en oostzijde omringd door de gem. Ambt Ommen (2.100 inw.), bestaande uit 12 buurschappen, waaronder Lemele, gebouwd aan den voet van den Lemelerberg, die ongeveer 200 voet hoog is, en waarop men vele steenen vindt, onder welken er een om zijne grootte zeer merkwaardigis (11.3 kub. ellen); er wordt veel leem uit den berg gegraven en aan den voet vindt men dan ook eene steen- en pannenfabriek. Eén uur ten N. van en onder de gem. Ommen vindt men in de nabijheid der Dedemsvaart de bekende bedelaars- en strafkolonie de Ommerschans, in 1824 door de Maatschappij van Weldadigheid opgerigt, waar de mannelijke en vrouwelijke bevolking onder streng, maar heilzaam opzigter aan den arbeid wordt gehouden; zij bevat ongeveer 1.000 zielen. Er is eene Herv. Kerk, in 1847 geheel herbouwd, eene R. K. Kerk, en eene School, die ook door de volwassenen in de avonduren bezocht moet worden. De schans zelf was omstreeks het einde der i6ie eeuw aangelegd en naderhand door Coehoorn aanmerkelijk versterkt, maar werd op het einde der 18de eeuw verlaten. — Ten O. van Ommen liggen nog een paar steedjes, die wij, voor wij ons naar Zwolle begeven, moeten bezoeken. Zij zijn Hardenbergh en Gramsbergen, 7| en 9 uren van Zwolle, en beiden insgelijks door de Vecht bespoeld. Hardenbergh heeft waarschijnlijk zijnen oorsprong of zijne vergrooting te danken aan een slot, dat hier in 1227 door den bisschop van Utrecht gebouwd werd, om Zalland tegen de strooptogten van Rudolph van Koevorden te dekken. Echter had er reeds vroeger een oud kasteel gestaan, dat hoogstwaarschijnlijk uit den tijd der Romeinen afkomstig, maar toen reeds vervallen was. In het jaar