de plaats het grootste gevaar om door het water vernield te worden; zij werd slechts door de ijverigste krachtsinspanning der inwoners van den ondergang gered. Het bestaan der inw. bepaalt zich meestal tot den landbouw en den handel in paarden, zijnde de stad om hare groote paardenmarkten beroemd; men vindt er echter ook 3 glasblazerijen, 1 leerlooijerij, 1 scheepstimmerwerf, 1 koren- en 2 houtzaagmolens. De voornaamste gebouwen zijn: de Herv. Kerk, aan de moeder Gods gewijd, die vóór de hervorming hier bijzonder hoog vereerd werd, welke vereering ook later nog lang bleef stand houden. Zij is zeer fraai en zeer goed ingerigt, heeft den vorm van een kruis, en eenen zwaren vierkanten toren, die boven den omgang in eene vierkante spits eindigt; in het koor der kerk ziet men het graf van Jan, den laatsten heer van Arkel, op wiens zerk een fraai opschrift te lezen staat; — de Kostschool, te gelijk de Stadsschool, bij de kerk, met groote localen; — de Veerpoort, de Hoofdpoort, de Steigerpoort. Het voormalige Stadhuis, het Markthuis, het Jagthuis der graven, het Gasthuis en anderen zijn sedert lang verdwenen of in bijzondere woningen veranderd. Ook vindt men er de in 1841 gebouwde eenvoudige Evangelisch-luthersche kerk, eene kleine fraaije R. K. kerk, 1 synagoge, eene kerk voor de chr. afgescheidenen, eene nieuwe Werkinrigting voor behoeftigen en een hofje met 12 woningen, dat van Mevrouw van Aarde genoemd. Het voormalige kasteel aan de Linge is sedert 1729 afgebroken en in eenen vermakelijken hof herschapen. Leerdam vormt eenen driehoek met de op \ uur afstands gelegene plattelands-steedjes Asperen en Heukelum, beiden insgelijks O. en W. waarts aan de Linge liggende; ten N. W. ligt de gemeente Leerbroek, die 630 inw. bevat, en niets merkwaardigs heeft. — Asperen, in den zuid-oostelijksten hoek van Z. Holland en door zijne aanzienlijke paardenmarkt bekend, was oudtijds eene welversterkte plaats met 4 poorten, door eene breede gracht, eenen steenen muur met 17 torens, en door eene hooge borstwering omringd; van een der 2 oude kasteelen zijn nog eenige overblijfselen overig. Het stadje zelf bevat thans ongeveer 1.200 van den landbouw en de veeteelt levende inwoners, heeft eene langwerpig vierkante gedaante, en eene kleine haven of gracht, die het in twee ongelijke deelen scheidt. Behalve de nog aanwezige poorten telt het slechts weinige merkwaardige gebouwen, waaronder de Herv. Kerk het voornaamste is; deze is eene vrij groote kruiskerk, waarnevens een hooge, dikke en sierlijke toren staat, die