langs 7 trappen opgaat. — De oostelijkste punt van het eiland wordt ingenomen door de gemeente Ooltgensplaat, die omtrent 2.200 inw. brieken. Het dorp zelf heeft eene haven van ongeveer 1.000 el lengte in het Volkerak; het ligl zeer aangenaam en is digt met aanzienlijke huizen bebouwd, van ruime straten voorzien en door tuinen en boomgaarden omringd. Het Raadhuis is in 1616 gesticht en in 1839 vernieuwd; het heeft een bordes van blaauwen steen, met 13 trappen, en in den voorgevel ziet men het beeld der Geregtigheid. De Herv. Kerk is groot, ruim en hoog en in 1527—1553 opgerigt; de toren is in 1818 herbouwden niet hoog; het kerkhof is regt bevallig beplant en met een fraai ijzeren hek afgesloten. De plaats is om hare gunstige ligging ter bestrijking van het vaarwater van batterijen en forten voorzien; het fort Prins Frederik verdedigt met het tegenover liggende fort de Ruiter de rivier, die hier 1.700 ellen breed is, en derhalve ook de binnenlandsche gemeenschap tusschen Holland en Zeeland. — Aan de zuidzijde van het eiland vindt men ongeveer 20 min. van het Krammer aan eene haven het zeer fraaije, groote, luchtig en regelmatig gebouwde dorp Oude-Tonge, met verscheidene straten en aanzienlijke gebouwen, welke laatste men vooral op de Voorstraat en op de Kaai aantreft. Het dorp bevat 2.350 inw., die van den landbouw bestaan, en er zijn 3 meekrapfabr. en 2 korenmolens. De Herv. Kerk, die in de 15\"\"e eeuw gebouwd is, staat aan heteinde der Voorstraat, en is zeer groot en ruim; zij heeft een groot, van de kerk zelve afgescheiden koor, een keurig bewerkt portaal en eenen 24 el hoogen toren met 2 klokken, doch geen orgel. De R. K. Kerk, in 1759 gesticht, heeft eenen kleinen toren met eene luiklok; zij is inwendig regt fraai, en door een sierlijk ijzeren hekwerk van de straat afgescheiden. Het Raadhuis, met de Dorpswaag, is een zeer schoon, bezienswaardig gebouw, met een klokkentorentje en eenen hardsteenen trap van 3 treden aan den ingang; niet minder fraai en aanzienlijk is het Ambachtsheerenhuis, thans door den burgemeester bewoond. Voorts vindt men er een Zieken-Gasthuis, een Diaconiehuis, een zoogenaamd Oude-Vrouwenhuis voor 4 vrouwen, en eene uitmuntende, fraai gebouwde Dorpsschool, in wier achterste locaal ten gerieve der inwoners in 1842 een regenbak gebouwd is, die 8.000 emmers water kan bevatten. — Minder groot, maar toch bevallig gelegen en goed bebouwd is het W. liggende Nieuwe-Tonge,